اویان نیوز:
انور بؤروسوی
ائرمنیستان، گورجوستان، ایران، روسییا ایله یاناشی، باشدا آلمانیا اولماقلا بیر سیرا آوروپا دؤولتلری ده آذربایجان دؤولتینه قارشی یئنی تهدید تئکنولوژیسی ایله حرکت ائتمه‌یه باشلاییبلار. بو “آذربایجاندا میللی آزلیقلار” دوکتریناسی‌دیر. گویا آدی چکیلن دؤولتلرین بوتون پروبلئم‌لری چؤزولوب و ایندی ده “آزسایلی آزلیقلارین حیمایه‌چیسی” وضعیتی ایله چیخیش ائدیرلر. بئله بیر استراتژی‌نین اصلینده دیگر سببی آذربایجانی “فئدراللاشدیرماق” و بئله‌لیکله ائرمنیستانین جوغرافییاسینی گئنیشلندیرمک کیمی اوزاق هدفلردیر.
بو دؤولتلرین استراتئژی مرکزلری ایدیعا ائدیرلر کی: “آذربایجان “ناخچیوان موختار رئسپوبلیکاسی” استاتوسونو قبول ائدیرسه، “آرتساخ” (داغلیق قاراباغ)، “لزگیستان” و “تالیشستان” موختار استاتوسلارینی دا تانیماغا مجبوردور”. بو یؤنده، تأسوفلر اولسون، آذربایجانلا استراتژی موتتفیق اولان گورجوستانین بیر سیرا عالیملری ده پروسئسه قاتیلیبلار. “قافقازشناسلیق” آدی آلتیندا همین پروسئس‌لر دوز ۲۳ ایلدیر داوام ائدیر.
“قافقاز ائوی” ائتنیک بؤلوجولوک ائوینه چئوریلیب
گورجوستانین باشکندی تیفلیس‌ده آلمانیانین چئشیدلی فوندلاری‌نین (بنیادلاری‌نین) مالیییه دستگی ایله قورولان “قافقاز ائوی” مرکزی قافقاز خالقلاری‌نین جوغرافییاسی، تاریخی، ائتنومه‌دنی دوزه‌نی، دیلچیلیگی و ادبیاتینی آراشدیرما ایله مشغول اولسا دا، سونوجدا بوتون بونلار ائله بیرباشا قافقاز خالقلاری آراسیندا درین اوچوروملارا سبب اولا بیله‌جک پروسئسه چئوریلمکده‌دیر. بو پروسئس دئمک اولار کی، ایندی قافقاز خالقلاری‌نین تاریخ بویو بیرلیک و برابرلیک ایچینده‌کی یاشام دوزه‌نینه قارشی وورولان سارسیدیجی ضربه‌لرله موشاهیده اولونور. آلمانیادان اولان ائتنوقراف (قوم‌شناس) عالیم یوست هیپپئرت ” Caucasus Albaniya (قافقاز آلبانییاسی)” آدلی علمی آراشدیرمالاری ائله بونو ثوبوت ائدیر. گویا “قافقاز آلبانییاسی” تاریخی لزگی و لزگی‌دیللی خالقلارا مخصوصدور. بئله‌لیکله ده “لزگیستان” ایدئیاسی‌نین فورمالاشدیریلماسینا باشلانیلیب. اونونلا بیرگه پروژه‌ده یئر آلان گورجو عالیمی زازا آلئکسیدزه آدلی بیر عالیم چالیشیر. ۳۵ ایلدیر قافقاز دیللری اوزرینده چالیشدیغینی بیلدیرن یوست هیپپئرت قئید ائدیر کی: “قافقاز آلبانییاسی تاریخی لزگی‌لره مخصوصدور”. بئله‌لیکله آذربایجانین بالاکن، زاقاتالا، قاخ، شکی، ایسماییللی، اوغوز، قبل، شاماخی، خیزی، قوسار، خاچماز، شابران، سییزن، بردع، آغسو، گؤیچای، اوجار، کوردمیر، قوبا رایونلارینا قارشی اویدورما “لزگیستان” ایدئیاسی تطبیق اولونور.
“قافقاز ائوی” مرکزی بوتون بونلار آزمیش کیمی، قوزئی قافقازدا یاشایان قاراچای و بالکار تورکلری‌نین منشایی‌نین تامامیله گورجو اولماسی ایدیعاسینی ایره‌لی سورور. حال‌بوکی، تورک دونیاسی عاییله‌سینی تمثیل ائدن بو قیپچاق تورکلرینی اینکار تاکتیکاسی‌نین آرخاسیندا دوران اوزاق هدفلرده “تورکسوز قافقاز” مودئلینه آلمانیانین اوز توتماسی بیر سیرا ساپقینلیغا یول آچان ماراقلاری اؤزونده احتیوا ائدیر. بئله کی، آلمانیانین بئرلین، فرانکفورت، کؤلن، دوسسئلدورف، و دیگر اونیوئرسیته‌لرینده فعالیت آذربایجانا قارشی یئنی تهدید سییاستی گؤسترن “چرکز آراشدیرما اینستیتوت”لاری ائله بیرباشا قافقازداکی هدفلره حسابلانمیش دوکترینا ساییلیر. “قافقاز ائوی” ده محض بو دوستورلا حرکت ائدیر. “چرکزدیللی خالقلار”، “لزگی‌دیللی خالقلار” ،”بؤیوک ایمئرئتییا” و “آواریستان” ایدئیاسی‌نین درینلشمه‌سی اوچون “هئنریخ بؤل” ،”هاومان” ،”مارشال ” و دیگر فوندلار میلیونلارلا وسایت خرجله‌مه‌یه باشلاییبلار.
بوتون بونلار آزمیش کیمی، ایندی ده “گونئی قافقاز” سییاستینده ائرمنی‌لره قاهمار چیخماغا چالیشیلیر. سون ایللرده آدی چکیلن مرکزین خطی ایله وولفانق شولتس، زازا آلئکسیزده و ژان پیئر مائن‌ین (فرانسیز عالیمی) بیرلیکده حاضیرلادیقلاری “قدیم آلبان دیلی” لایحه‌سی بونون تصدیقی‌دیر. “قدیم قافقاز آلبانییاسی‌نین دیلی” ۲ جیلدلیک کیتاب نشر ائدیبلر. او دا بللی‌دیر کی، پروژه اوزرینده ۲۰۰۳-جو ایلدن فعالیت گؤستریلیر. آچیق شکیلده قئید اولونور کی، “قافقاز آلبانییاسی‌نین قدیم دیلی لزگی دیلی‌دیر”. تاباساران، آقول، تساخور، روتول، بودوخ، قیریز، لاک، خینالیق دیل‌لرینی “لزگی‌دیللی خالقلار” مستوی‌سینده ائتنوسوسیال دوزنه یؤنلتمک هدفی ایسه بو پروسئسین آناتومییاسی‌دیر.
تئهران _ ایروان جوتلوگو
ایروان دؤولت اونیوئرسیته‌سی‌‌نین “ایرانشناسی” کافئدراسی‌نین نزدینده فعالیت گؤسترن “تالیش آراشدیرما مرکزی” دئمک اولار کی، ایرانین ۹ اونیوئرسیته‌سی ایله آدی چکیلن مؤوضوعدا ۵۰-دن چوخ عالیمله بیرلیکده چالیشیر. ائرمنیستانداکی “آرئوئلک استراتژی آراشدیرمالار مرکزی” آچیق شکیلده قئید ائدیر کی: “آذربایجاندا میللی آزینلیقلارین قاراباغ موحاریبه‌سی ایله باغلی مومکون قدر پاسسیو مؤوقئعده اولمالارینی ایجتیماعی پروسئسه چئویرمک اوچون، اونلارین ائتنیک بؤلوجولوک سییاستینی آپاران میللی آزادلیق تشکیلاتلارلا بیرلیکده چالیشیلمالی‌دیر”. ایروان‌داکی “شوشا فووندو”نون رهبری باکور کاراپئتیان ایسه بیلدیریر کی: “آذربایجانین وطنداشلاری اولان و میللی آزلیقلاری تمثیل ائدن لزگی، آوار، تالیش، تات، تساخور، روتول، بودوخ و قیریز خالقلاری قاراباغ مسأله‌سینده اونلارین زورن ساواشا آپاریلماسی و ائرمنی‌لرین طرفینه کئچمه‌لری تبلیغاتی گوجلندیریلمه‌لی‌دیر”.
سون ایکی ایلده ایرانین گیلان ویلایتی‌نین رشت شهرینده “گیلان اونیوئرسیته‌سی” نین نزدینده “خزرترافی خالقلارین دیللری” آدلی علمی مرکز یارادیلیب. مرکزده اساسن ایران و آذربایجانین خزر اطرافی بؤلگه‌لرینده یاشایان “فارس‌دیللی” خالقلارین ائتنوقرافییاسی، دیلی، مدنیتی و سوسیال حیات طرزی آراشدیریلیر. بو لایحه‌ده عئینی منشألی تالیش، گیلک، تات، مازنداران ائتنیک قورپلاری‌نین یاشاییش مسکنلری‌نین خریطه‌لری ده حاضیرلانیب. مرکزین رهبرلری محرم رضایتی کیشاخول و جهاندوست سبزعلی‌پوردور. مرکز بو مسله ایله باغلی ایروان‌داکی “تالیش آراشدیرمالار مرکزی”نین “تالیش خالقی‌نین میللی آزادلیق حرکاتی‌نین گنجلشدیریلمه‌سی” پروقرامینی بو پروسئسه داخیل ائدیب. بونونلا یاناشی، ائرمنیستان و ایرانین بیرگه لایحه‌سی “قدیم آذری دیلی‌نین یادیگاری-تالیش دیلی”نین ایجراسینا باشلانیلیب. “شرقی ایران دیللری” ،”غربی ایران دیللری” پروقرامی چرچیوه‌سینده “فارس-تاجیک دیالئکتلری” مودئلی اوزره حرکت ائدن کانسئپسیایا گؤره چاغداش فارس، دری، تاجیک، هزارگی، بختییاری دیالئکتلری، تات (آزربایجان، شیروان زوناسی) و (داغیستان تاتلاری) دیللری داخیلدیر. بوندان علاوه شیمال-غرب قروپو بئله بیر کونسئپتله قروپلاشیر: کورد قروپو: کورمانجی، سورانی، لک، کلهوری و س. دیل‌لر. زازا ـ قوران قروپو: زازاکی (دیملی، کیرمانجی)، قورانی (هاورامی، باجئلانی)،
بلوچ دیلی: کاسپی دیللری، گیلکی و مازاندارانی دیللری، سئمنان دیالئکتلری، مرکزی ایران دیالئکتلری (راجی)، تاتی-تالیش و یاخود آذری قروپو. بورایا تالیش دیلی و آذری دیلی‌نین قالیقلاری اولان تاتی دیالئکتلری (تاکئستانی، هرزندی، شاهرودی، خوئینی و س.)، او جومله‌دن اؤلموش کیلیت دیلی عاییددیر. شرقی ایران دیللرینه پوشتون (پاتان)، اوسئتین، یاقنوبی، پامیر (بدخشان و چین تاجیکلری‌نین دیلی) داخیلدیر. حتّی بونجا ساختالاشدیرمالارلا یاناشی، گویا اونلارین سایلاری چوخ اولا بیلردی ایدیعاسی دا سرگیله‌نیر. بیلدیریلیر کی، سلجوقلو، آتابی‌لر و موغول ایمپئرییالاری چاغیندا بو خالقلار مؤوقئعلرینی ایتیره‌رک، گلمه “تورک‌دیللی طایفالار”ین سایه‌سینده قاراباغ، ناخچیوان، شیروان، موغان بئله‌جه درین آسسیملیاسییا سییاستینه اوغرامیش و تورکلشمیشلر.
آذربایجانا قارشی یئنی تهدید سییاستی
هشتپر شهرینده درج اولونان آیلیق “تالیش” درگیسی ایسه آذربایجاندا ائتنیک بؤلوجولوک سییاستی‌نین آپاریجی تریبوناسینا چئوریلیب. بو درگی‌نین اؤتن مودتده ۹۰ سایی چاپ اولونوب. چوخ ماراق دوغوران حاللاردان بیری ده اودور کی، همین مقاله‌لر آذربایجانین ائرمنی‌لر طرفیندن ایشغال ائدیلمیش شوشا شهرینده فعالیت گؤسترن “تالیشستانین سسی” رادیوسوندا گئنیش شکیلده تبلیغ ائدیلیر.
گیلان ویلایتی‌نین رشت شهرینده فعالیت گؤسترن “taleshi.irib.ir” اینتئرنئت رادیوسو ایسه داها دا ایره‌لی گئده‌رک، آچیق شکیلده قئید ائدیر کی: “آذربایجان رئسپوبلیکاسیندا تالیش ائتنیک بؤلوجولوک سییاستینه دستک وئرن وطنداشلار “AİP”ه (آزربایجان ایسلام پارتییاسی) عوضو اولا بیلرلر. بئله‌لیکله ده ایران و ائرمنیستان آذربایجان دؤولتینه قارشی واحید ایدئولوژی ساحه‌ده بیرگه حرکت ائدیرلر. حتّی بو بیرگه ایش قایداسی تورکییه و اورتا آسیا کیمی تورک دؤولتلرینه قارشی چئوریلیب. میللی آزینلیقلاری اؤز هدفلرینه قوربان وئرمک تاکتیکاسی ایسه هر ایکی دؤولتین کؤهنه شگردی‌دیر.
روسیا اوزریندن اولان تهدیدلر
موسکوادا فعالیت گؤسترن “تالیشستان تی.وی” کانالی ائرمنی‌پرست روس سیاستچی‌لری‌نین آذربایجانین سون زامانلار قاراباغ مسأله‌سینده اؤز تاریخی اراضیسی کیمی بیرلشدیریلمه‌سی کیمی ضروری آددیملاری آتماسینا قارشی تبلیغاتلارا باشلاییب. همین تبلیغاتلاردا قئید اولونور کی، ائرمنی خالقی ایکینجی دؤولتینی قورماق ایسته‌ییر و بو اونون طبیعی حاقیدیر. او دا بیلدیریلیر کی، ائرمنی خالقی آذربایجانین ایشغال آلتینداکی اراضیلرینی او زامان آزاد ائده‌جک کی، قارشی طرف “آرتساخ”این (داغلیق قاراباغ) موستقیللیگینی تانیشمیش اولسون. بونون اوچون آدی چکیلن تی.وی. کانال عراقدا صونعی شکیلده قاباردیلان “موختاریت” مودئلینی تبلیغ ائدیر. ایراقدا مؤوجود اولان “عراق کوردوستانی” ،”شیعه عراقی” ،”سوننو عراقی” و “تورکمن ائلی” موختاریتی سییاستی‌نین قاباردیلماسی دا بونا گؤره‌دیر. ایندیکی مقامدا “داغلیق قاراباغ” ،”تالیشستان” و آذربایجانا قارشی یئنی تهدید سییاستی”لزگیستان” مودئلی‌نین گوندمه گتیریلمه‌سی احتیماللاری ایله باغلی بیر سیرا مولاحیظه‌لره یئر وئریلیر. روسییادا فعالیت گؤسترن “anna-news.info” اینتئرنئت سایتی داها چوخ اینتئرنئت تی.وی کانالی استاتوسو ایله فعالیت گؤستریر. بو تی.وی. کانالدا خوصوصیله لزگی ائتنیک سئپاراتیزمی ایدئیالاری گئنیش شکیلده تبلیغ ائدیلیر. تی‌وی کانالادا سوسیولوگییا علملری نامز‌دی دمیتریی سوی‌نین حاضیرلادیغی “یئنی دوکترینا” پروقرامیندا میللیتجه لزگی اولان شاهلار آغاخانوو و ابیل شایدایئو لزگی خالقی‌نین ضیالیلاری‌نین آدیندان چیخیش ائده‌رک آذربایجانا قارشی اراضی ایدیعالاری ایره‌لی سورورلر. بونونلا یاناشی، سورییا، ایراق و دیگر اورتا شرق اؤلکه‌لرینده ایشید(=داعش) و دیگر رادیکال ایسلامچی تئررورچو قوّه‌لرین سیراسیندا دؤیوشن و میللیتجه لزگی وطنداشلار اوچون شراییطین یارادیلماسینی قئید ائدیرلر. اونلارین تبلیغات شبکه‌سینده قئید اولونور کی، لزگی گنجلری‌نین صونعی شکیلده ایشسیزلیک شراییطی ایله اوز-اوزه قالماسی سببیندن اونلار رادیکال ایسلامچی باخیشلارا باغلی قروپلاشمالارین سایه‌سینده حیاتلارینی تأمین ائتمک مجبوریتینده قالیرلار. تی‌وی کانالدا آذربایجان اراضیسینده مؤوجود اولموش “قافقاز آلبانییاسی” تاریخی‌نین “لزگیستان” کیمی تبلیغ ائدیلیر.
قئید ائدک کی، anna-news.info اینتئرنئت سایتی و اینتئرنئت تی.وی کانالی روسییانین اوکراینا، گورجوستان و آذربایجانداکی ائتنیک سئپاراتیزمی مودافیعه ائدن پروقراملاری دا یایینلاییر. روسییانین “kavkazgeoclub.ru” اینتئرنئت رئسورسو دا آذربایجانا قارشی تالیش سئپاراتیزمینی کؤروکله‌ین اینفورماسییا، آنالیتیکا و موصاحیبه‌لرین سایینی آرتیریب. بو سایتدا روستم ایسگندری آدلی بیریسی ان فعال یازار ساییلیر. او، تبلیغاتلاریندا قئید ائدیر کی، تالیش میللی آزالیق حرکاتی آذربایجاننین باشی‌نین اوستونده داموکلس قیلینجی رولونو اوینامالی‌دیر. موسکوادان یایینلانان “تالیش میللی تئلئویزییا” کانالی بیزیم موباریزه‌میزین ان گوجلو سیلاحی‌دیر. روسییا، اوکراینا، قازاخیستان، ائرمنیستان، ایران، هلند و دیگر اؤلکه‌لرده تالیش دیاسپورا تشکیلاتلاری‌نین سیخ شکیلده فعالیتی اوچون یئنی پروژه‌لر حاضیرلامیشیق. ائرمنیستانین “قافقاز-خزر اطرافی منطقه‌سی اینستیتیتو”نون حاضیرلادیغی پروژه‌لری دستکله‌ییریک و هم ده بو پروسئسین اینکیشاف ائتمه‌سی اوچون بوتون گوجوموزله چالیشاجاغیق. بو ایستیقامتده “tolishpress.org” سایتی بیزیم اساس اینفورماسییا شبکه‌میز حساب اولونور. بوتون بونلار آزمیش کیمی، ۱۸-۲۱ مای ۲۰۱۶-جی ایلده پولشانین وروتسلاو شهرینده “آوروپا میلتلر شوراسی”ندا (FUEN) بو تشکیلاتین ۶۱-جی کونقرئسی‌نین توپلانتیسیندا “روسییا فئدئرال لزگی میللی مدنی موختاریتی مرکزی” تشکیلاتی دعوت ائدیلمیش و اونلارا ۱۲ مؤوضوعدا پروژه‌لر تکلیف اولونموشدور.
“آوروپا میللی آزلیقلار بیرلیگی”نین آنتی آذربایجان مؤوقئعیینده آلمانیانین خوصوصی رولو واردیر. “Minority SafePack” و آوروپا میلتلری گنجلری (YEN) تشکیلاتلاری‌نین بوتون تشببوسلرینده یئر آلان میللی آزینلیقلارین مودافیعه‌اولونماسی سییاستی اصلینده یئنی تاثیر واسیطه‌سی ساییلیر. بونون قارشیسی‌نین آلینماسی‌نین تک یولو ایسه، آذربایجانین علمی ایجتیماعیتی‌نین داها فعال اولماسینا باغلی‌دیر.
قایناق : حورریت قازئته‌سی
دیققت: یازارلارین نظری اویان نیوز-ون نظرین تمثیل ائتمه‌مه‌کده‌دیر
