اویان نیوز: بزیم یوردومیزدا باشقا یئرلری کیمی آخیر چرشنبه و ایل بایرامی(عیید) قارشیلاماق اوچون گریوان – بجنورددا چوخلو اورتاق عادتلری وار. اونلارین هامیسی آچیقلاییب یازماق بو قیسا یازدا یئرلشمه یه جک. آنجاق خلله خلته(شال) سالاماق قایداسی و کوزه سیندیرماقدان قولاق آسما و بو کیمی دبلرین گٶرکملی حکایه سی اولاردی. هابله بایرام گونلرینده قارابایرامی اولانلاری یادا سالیب و کاتالاری یادا سالیب و اونلارین گٶروشونه گئتمک ده چوخ بینیلن دبلردن دیر کی هله ده واردی. اخیر چرشنبه گونو سحر تئزدن هاوا ایشقلانمادان آخار سو (چشمه کهریز چای و…) باشینا گئتمک-آخیر چرشنبه آخشامی یاسلی آدامین ائوینه گئتمک- آخیر چرشنبه آخشام اودیادیرماق -آخیرچرشنبه تاباق اداخلیلارا آپارماق- کوزه سیندیرماق- برکتلردن یئدی سین قوماق-بایراملیق وئر آلماق-یوموتا اویونوماق – خان خان اویونوماق – عییدگاه ده اویونوماق – آت چایشدیرماق مراسیمینه باخ ماق، چاغالار و کاتالار اوچون گٶزل بیر خاطیره ایدی. قدیم لرده خلقین اینامی بئله ایدی کی دونیا هرایل بیردن اٶن ایکی حیوانین اٶستونده دولانیر و او حیوانین طبع و خویی او ایل خلقین حالینا اثرقٶیردی. تاسفلر اولسون ایندی حاصارلانیب هم ده بو گٶزل حماسی دب ندسه آرادان گٶتوروب.
ائولری تمیزلمک :بیر آی عییدده قالاندا ائولری تمیزلمگه باشلاردیلار و هیسینی آلاردیلار. لواسلاری (پالتارلاری) یوورادیلار و هیس آلما دوام تاپاردی. عییدده بیر هفته قالاندا ده توکلرین اوجلارین ووراردیلار. گؤیلرین باشین وورادیلار.
گؤی گؤیرتمه واختی
بایراما اون بئش گون قالان، باشلاردیلار، گؤی گؤیرتمگه. قدیملر ائولر سویوق اولدوغونا و گؤیون بایرام گونونه حاضرلاشماسینا گؤره بو قدر تئز گؤیرتمگه باشلاردیلار.
اود یاندیرماق و چله چیخدی دبلر
اؤز کولتورئل لر و رسم لریمیزه (دبدبه/عنعبه لریمیزه) ائیه چیخالیم- خوراسان تورکلریین ده چهارشنبه سوری و آخیر چرشنبه یوخ ایدی و بیر گون یئنی ایل و عییده قالاندا آقشام چاغی هرائوده کوزه یه توپوروپ و کوچه باشین دا کوزه نی سیندیریردیلار. کوزه سیندیرماقدان سونرا اود یاخیردیلار و ساریلیغیم سنین، قیرمیزلیغین مه نین دئیه – دئیه الوو اوستئوندن اویان و بویانا هوپانیردیلار.
هوا قارانقی اولاندا کیشی لر و اوغلانلار قوندا و پارچا دوزه تن توپلاری نفته وئریب و تاشدیریب گؤیه آتیردیلار و چئلله چیخدی بهار گلدی دئییردیلر و اوبیرسی گونده یئنی ایل و عیید باشلاییردی.
بو گونده آخشام چاغی اود یاندیرراردیلان اوستوندن آتیلاراق، بئله دئیهردیلر:
ساریلیغیم سنینکی، / قیرمیزلیغین منیمکی
آتیل، ماتیل چرشنبه / گون کیمی بختیم آچیل چرشنبه
و دئیه ردیلر: آللاه گلن گونلریمیزی خیر ائلهسین، بختیمیزی آچسین. آغزی شیرینلیگه چیخاق و آیدینلیق اولسون.
چرشنبه خونچاسیندا بونلار اولارمیش، بوغدا، کشمش، قند، قووورقا، حالوا، سمنی، اییده، قوز، الوان شیرنیلر. یومورتالاری بویاردیلار(رنگ می کردند). بایرام آییندا(اسفند ماه)، اؤزللیکله ده چرشنبه لری یومورتا چاققیش دیراردیلار(بهم می زدند) و یومورتاسی سینا اوتوزاردی(می سوخت).
نشانلی اوغلانلارا کولته(کلاه) و جوراب توخویاردیلار. گلینلرهایسه، قرمزی مخملی پارچا آپاراردیلار. بیر مجمعه یه کله قند،ساری یاغ،کشمش، بادام، قوز، ایگده و … قویوب و اوستونه قرمز پارچا چکیب، قیز ائوینه پای گوندراردیلار( ارسال می کردند). بوخاری لاردان (باجالاردان) خله خلته (شال) ساللاردیلار، بگ ساللایان شالی قیز ائوی تانییب، همن جوراب و پول اوغلانا پای وئرردیلر.
قاپی دالیسیندا قولاق آسما دبی و سو سپمه دبی
چرشنبه آخشامی بیر لیوان سو الده، گئدردیلر قاپی دالینا و قولاق قویاردیلار. ائودهکیلرده گرک خوش سؤزلر دانیشاردیلار. مثلا دئیهردیلر: آی قیز او حنانی گتیر، الیمیزه قویاق.- او شیرنیلردن گتیر آغزیمی شیرینلهدک. – بیر چای قویون، آغزیمیز شیرین اولسون. قولاق آساندا سئوینیب دئیهردی، آغزینیز شیرین اولسون، گلن گونلری خوش و آیدینلیقلا اولسون. سونرا اللریندهکی سویو قاپیا و یا باجایا سپیب گئدردیلر و دئیهریدلر ، کئچن گونلریمیز کئچدی گئتدی، آللاه گلن گونلریمیزی آیدین و خوش ائلهین. ائولرده گول ایله آینا قویاردیلار.
چرشنبه گونونده سو گتیرمه دبلری
بو گونده کوزه ده بولقدان(ازچشمه) سو گتیرردیلر. او گتیریلن کوزه گرک یئره قویولمایایدی. او کوزهنی بایرام گونو گلندجایا (چاتینتجایا) قدر بیر بوشقابین ایچینه قویاردیلار. قدیملر ایلده بیر یول دویو(برنج) بیشیرردیلر. همن او کوزه دهکی سویو، عیید(بایرام) پیلووونون اوستونه، تؤکردیلر و دئیهردیلر: گلن گونلریمیز آیدین اولسون.
سو قیراغینا گئدیلیردی و شیرنی آپاراردیلار(می بردند). کوزه یه تپه جک تیکردیلر و کوزه نین باشینا قویاردیلار. گئده-گئده بو سؤزلر اوخوناردی:
بوردان بیر یول وار دول دیزه سینه
اوردان سو دولدورور یار کوزه سینه
سونرا اؤزلری ایله شیرینی و یا قند آپاراردیلار و دیشله ییب سویا آتاراق بئله دئیه ردیلر:
بیز سنین آغزینی شیرین ائله دیک، سنده گلن ایل بو زاماناچان بیزیم آغزیمیزی شیرین ائله.
قیز-گلینلر سورمه آپاراردیلار سو قیراغینا گؤزلرینه چکردیلر سو دیزه سیده بئله دئیه ردیلر: آللاه گلن ایلده گونلریمیز خوش اولسون. یاخشی سؤزلره نیت ائدردیلر.
آخرچرشنبه نین ائولری آغارتماق ماجراسی
او زامانلار آغارتما یوخ ایدی. گئدردیلر،قارغا دوزی و آغ تورپاق گتیریب وتشته توتاردیلار. بو آغ تورپاق و سوپورگهایله چیرپما چیپاردیلار. اوتاق آغاراندان سونرا، ال لارینی ی اونا و شیرهیه باتیریب و تاخچالارین دورهسینده ناققیش چکردیلر. سونرا تاخچالارین آراسیندا چرشنبه ننه چکردیلر، او چرشنبه ننهنین آغزینا بیر دنه یئمیش قویاردیلار. اونون آغزیندا یئمیش اولدوغو حالدا، انسانلاریندا آغزی شیرین اولماسینا اعتقاد وار ایدی.
اؤلولر(یاسلی لر) بایرامی و قره بایرام
ایلین آخیر ۵شنبهسینی اؤلولر بایرامی توتاردیلار و گئدیب قبرلری زیارت ائدردیلر. قره بایراملاردادا ایلین آخیر گونونده اوتورارمیشلار، یعنی کؤهنه ایله سالارمیشلار. بوگونلرده شیرنیات قویمازلار. فقط بیر استکان چای و حالوا ایله خرما اولاردی.
یئنی ایل تحویلی
قوران(قرآن)، شیرینی، گؤی(سبزی)، آینا قویاردیلار. دوعا اوخویوب و صلوات چئویریردیلر.
ایل تحویل اولدوغو گون، اولباشدا هامی قبر اوستونا گیدیب دوعا فاتحه اوخویوب و صلوات چئویریردیلر. همامی بیربینین اٶزونو اوپ پوب(صورت همدیگر را می بوسیدند) عییدی بیربیره قوتلولوق دیردیلار. ایل تحویل اولدوغونان سونرا، کیچیکلر بؤیوکلرین ائوینه گئدیب و اونلارلا گوروش(دیدن) ائدردیلر. کوسولولر باریشاردیلار. بؤیوکلر کیچیکلره بایراملیق وئرردیلر. چوخلاریدا طایفا بؤیوگونون یانینا ییغیشاردیلار و اوردا بایراملاشاردیلار. قدیم زاماندا عییدگاه ایله خان خان توتیب و قالانینگ میدانین دا اویونادیلار.
۱۳ -گونو(سیزده بدر)
بوگون ات آلاردیلار و فطیر ایله پولو بشیریب گتیریب چؤله و یا باش بولاق غا (سرچشمه) گئدردیلار. نئچه قونشو ییغیشیب و هامی اویونادیلار. بایرام گؤیرتدیگی گؤیلری آپاریب چؤله آتاردیلار.
سالاریان بلوگفا
