اویان نیوز:
من چه گویم وصف آن عالیجناب / نیست پیغمبر ، ولی دارد کتاب.
من او عالیجناب حاققیندا نه دئییم : پیغمبر دئییل ، آمما کیتابی واردیر.
۶۰ ایل بیر دوستلا موقددس ایدعال یولوندا اونونلا برابر موباریزه آپارماق ، هم ده اوندان بیر اوستاد کیمی بیلمه‌دییینی سورماق و اؤیرنمک ، اونونلا دردلشمک ، مصلحت‌لشمک ، کدرلرینی بؤلوشمک ، سئوینجینی پایلاشماق و اونون اثرینی دیرلندیرمک نه قدر شرفلی بیر ایشسه ، او قدر ده چتین و هیجانلیدیر. بلی بو چتین و هیجانلی وظیفه‌نی او عالیجنابین یعنی مرحوم پروفسور دوکتور حمید نطقی‌نین لیاقتلی ائشی – حیات یولداشی و عؤمورلوک آرخاداشی آیتن خانیم منیم چیینیمه قویموش و مندن ارینین یاخین و شاید ده ان یاخین دوستو کیمی ایسته‌میشدیر کی ، اونون مظلوم خالقیمیزین تاریخی و دیلی حاققیندا فیکیرلرینی اؤن سؤز قالیبینده کاغاذ اوزه‌رینه گتیریم. آخی او عالیجناب یاشارکن منیم بیر نئچه کیتابیما اؤن سؤز یازمیش و اثرلریمه گرزل قیمتلی سؤزلری ایله زینت وئرمیشدی. من ده ایستردیم اونون شاه اثرلریندن بیرینه او یاشارکن اؤن سؤز یئرینه اورک سؤزلریمی یازیم و بو وسیله ایله اونا قارشی سونسوز میننتدارلیغیمی بیلدیریم. نه ائتمه‌لی ، بونا دا شوکور او بیزیم یانیمیزدان گئتدیسه ، بیز ده اونون خاطیره‌سیله – هاواسی ایله نفس آلیریق.
دوکتور نطقی ایله من ۱۸ یاشیمدان تانیش و دوست اولموشام. ۱۹۴۳-نجو ایلده ۲-نجی دونیا موحاریبه‌سینین تام قیزغین واختیندا موتتفیق قوشونلاری ایرانی ایشغال ائتدیلر و او زامان ایرانین دیکتاتورو اولان ریضا شاهی تاختدان ائندیریب جلای – وطن ائله‌دیلر ، اوندان سونرا باغلانمیش آغیزلار آچیلدی (بیر موددت اوچون) و قیفیللی دیلر دانیشماغا باشلادی. او زامان منیم آتام بیر نئچه آذربایجانلی دوستلاری ایله تهراندا آذربایجان جمعیییتینی قوردو. جمعیییتین ان گنج ایداره هئیتی عوضوو ابراهیم برزگر هم ده ان فعال عوضوو ایدی و نشر ائتدییی آذربایجان قزئتینی او ایداره ائدیردی. او زامان دوکتور نطقی حقوق فاکولته‌سینی یئنی بیتیرمیش و قزئتین باش مقاله‌لرینی یازاردی. من ده جمعیییتین بیر عوضوو کیمی بوتون ایجلاسلاردا ایشتیراک ائدردیم. او زامان من طیب فاکولته‌سینین بیرینجی کورسوندا ایدیم و یاخین آذربایجانلی دوستلاریمی دا جمعیییته گتیرمه‌یه چالیشاردیم. حمید نطقی ایله جمعییییتده گؤروشر و دردله‌شردیم. بیر ایل سونرا برابر ایستانبولا اوخوماغا گئتدیک. او حقوق دوکتوراسی آلماق اوچون ، من ده طیب تحصیلینه داوام ائتمک اوچون.
دوکتور نطقی ایله ایستانبولدا دا برابر ایدیک ، هفته‌ده ان آزی ۲ دفعه گؤروشر و چئشیدلی مووضوعلاردا دانیشاردیق. خصوصاً ائله او واختدان تعجوبه سبب اولان فاکتی دئمه‌لییم کی ، حمید نطقی او زامان دا بیر عالیم ایدی و بیزیم یاشدا اولانلارین بیلمه‌دیکلرینی بیلیردی ، هم ده هامیدان چوخ اوخویاردی ، کیتاب الیندن دوشمزدی. اوخودوقلاریندان خولاصه یازاردی و بیر صاندیغا قویاردی.
دوکتور نطقی هئچ بیر یئرده و هئچ بیر واخت اؤزونو گؤسترمک و تبلیغ ائتمک ایسته‌مزدی. آمما نه قدر اؤزونو گیزلتسه ده هر یئرده گونش کیمی پارلاردی و دانیشاندا هامینی حئیران و اؤزونه و سؤزونه جلب ائدردی.
ایسلام اینقیلابیندان سونرا من وارلیق درگیسینی چیخارتماغا قرار وئردیییم زامان ایلک اؤنجه اونون سوراغینا گئتدیم و اونونلا مصلحت‌لشدیم و همکارلیغینی ایسته‌دیم. سونرا بیر نئچه دوستلاریمیزین ایشتیراکی ایله بیزیم ائوده توپلاندیق. او ایجلاسدا درگی‌نین آدینی سئچدیییمیز زامان “وارلیق عونوانینی او تکلیف ائتدی و بیز ده قبول ائتدیک”. “وارلیق” سؤزو پهلوی رژیمی و طرفدارلاری طرفیندن وارلیغیمیزی (تورکلویوموزو) اینکار ائدنلره بیر جاواب ایدی. هم ده لاپ قدیم زاماندان سیبیرین جنوبوندا وارلیق (بارلیق) چایینین یانیندا بیر مزار داشی (کتیبه)نین آدی ایدی.
وارلیق درگیسی چیخان گوندن ۱۴ ایل بیزیم باش مقاله‌لریمیزی او یازاردی. اوندان سونرا خسته‌لییی اوزوندن اینگیلتریه گئتدی. بیر موددت موعالیجه ایله مشغول اولدو و … تانرینین رحمتینه قوووشدو و بیزلری یالنیز بوراخدی.
بو سطیرلره بهانه اولان و دوکتور نطقی‌نین سون اثری ساییلان “باشلانغیج” ائلیمیزین سوی کوکو و دیلی حاققیندا عالیمین ایللر اوزونو آراشدیرمادان سونرا ییغجام شکیلده یازدیغی وزنده یونگول قییمتده آغیر اثر ایدی.
مولیف کیتابین اوولینده اؤزونه وئردییی سواللا سؤزه باشلاییر ، سونرا قدیم تورک ائللری قبیله‌لری و قبیله بیرلشمه‌لری حاققیندا افسانه‌وی و تاریخی ایضاحلار وئریر. بو خوصوصدا قبیله‌لرین قدیم آدلارینین ائتیمولوژیسیندن ده ایستیفاده ائدیر و بو آدلارین تورک کؤکلو اولدوغونو گؤستریر.
سونرا آذربایجانین سوی – کوکو باره‌ده ده ایشتیراک ائدن قبیله‌لردن بحث ائدیر. تورکلرین بو گون ۴۰-ا یاخین خالقلاردان عیبارت اولدوغو و بونلارین چوخونون اسکی سووئالرده اولدوغونو یازیر. بونلارین اوزون ایللری ، عصرلر بویو موختلیف اؤلکه‌لره گئدیب یئرلشدییینی و ایندیکی یوردلاریندا چئشیدلی تورک دیللری و یا لهجه‌لری ایله دانیشیب – یازدیقلاریندان بحث ائدیر. سونرا اوخوجولارینا سوال وئریر. ایندی سیز دئیین تورکجه دیلی ، یوخسا تورکجه دیللریمی ؟
دیلیمیزین تاریخی و اینکیشاف مرحله‌لری حاققیندا لوطف ایله منیم یازیلاریما موراجیعت ائدیر و سیتاتلار وئریر. هابئله م. سیداووون یازیلارینا دا ایستیناد ائدیر و سوندا ایراندا دیلیمیزین آجیناجاقلی دورومونا ایشاره ائدیر و پهلویلرین دیلیمیزی ایمحا سیاستینه و خالقیمیزی آسیمیلاسیونا و فارسلاشدیرماغا معروض بوراخدیغی فاشیست استراتژیلریندن صحبت ائدیر و خاقیمیزی دیلیمیزه صاحیب چیخماغا دعوت ائدیر. بورادا دا مولیف بئله بیر سوالا ایسته‌دییینی بیان ائدیر :
دیلیمیزه و مدنیتیمیزه صاحیب چیخماق نه دئمکدیر ؟ سونرا مولیف اؤزو سوالینا بئله جاواب وئریر :
ساده‌جه اونو قوروماق و علاقه‌دار اولوب اینکیشاف ائتدیرمکدیر ، اونو سئومکدیر، اونون و سویوموزون حقیقی تاریخینی و ماهیتینی اؤیرنمکدیر. اونو ده‌یرلندیرمک ، هر گون بیر آز ایرلیله‌مه‌سی اوچون ایشله‌مکدیر.
سیفاریشی تاریخلرین شوبهه‌لی روایتلری یئرینه حقیقتلری اؤیرنمک ، اؤزوموزو خور گؤرمه‌ییب باشی اوجا یاشاماق بونلار اوچون علم و علاقه و تدبیر لازیمدیر و کیتابینی بو بئیتله قورتاریر :
گؤز یومما گونشدن نه قدر نورو قارالسا ،
سؤنمز ابدی هر گئجه‌نین بیر سونو واردیر.
دوکتور جواد هیئت
*******
ایضاح: بو یازی پروفسور دوکتور حمید نطقی‌نین «باشلانغیج» آدلی کیتابی‌نین اؤن سؤزونده دوکتور جواد هئیت‌ین قلمی ایله یازیلمیش و اویان نیوز سیته‌سی دوکتور نطقی‌نین دوغوم گونو مناسیبتی ایله بو یازینی یایینلاییب.
