اویان نیوز : صمد وورغونا فرقلی یاناشمالارین اولدوغو بللی. کیمسه اونون ایکی شئعیرینی ازبرله‌میش دئیه سئوگیسی اولا بیلر. کیمسه میللی بیریسی کیمی تانییا بیلر. کیمسه ده گونئی اوچون شئعیر یازمیش دئیه سئوه بیلر. منیمسه سئومه‌مک اوچون ندنلریم وار. سئوگیسی اولانلارین دا ندن‌لرینده چلیشکی( تضاد) اولدوغونو دوشونورم.
شاعیرمی؟ شئعیرمی! ؟
ایلک اؤنجه بو سورو ایله قارشی قارشییاییق. شئعیریمی سئومک لازیم ایمیش یوخسا شاعیری؟ بیز یارادیجی ایله یارادیجیلیق آراسیندا اولان سینیری بیر چوخ زامان تانیمیش دئییلیک. شئعیری، شاعیری اوچون سئومک ویا شاعیری شئعیری اوچون سئومک،شئعیری شاعیرینی سئومه‌دیییمیز اوچون بینمه‌مک قدر منطیقسیزدیر. سئومه‌دیییمیز بیریسی‌نین گؤزل شئعیری اولا بیلرسه، دئمک سئودیییمیز شئعیرین شاعیری ده سئویلمه‌ین بیریسی اولا بیلر. بو قدر شئعیر- شاعیر قوپمازلیغی دوشونجه‌سی ایله یاناشماق نه‌ییمیزه لازیمدیر! ؟
ناظیم حیکمتین شئعیرینی سئون، ناظیمین اؤزونو سئومک مجبوریتینده‌دیرمی؟ ویا ناظیمی سئومک بوتون شئعیرلرینی سئومک کیمی بیر دوروملا قارشلاشدیرمالیدیرمی؟
صنعت اثرینه موستقیل وارلیق تانیمایان دوشونجه، اثری یارادیجیسی ایله قوپماز دوروما گتیریر. بو دا یارادیجی و صنعت اثری اوچون اولوملو بیر دوروم یاراتمایاجاغی ایلک باشدان بللی.
بیزیم بیر چوخوموزون صمد وورغونا یاناشماسیندا دا بو سورون واردیر. صمد وورغونون هانسی‌سا شئعیرینی سئومک، صمد وورغونا وورغونلوغا آپاریرسا دئمک بیزیم اوچون هله وورغولاماسی گرکن اؤنملی قونولار وار. شئعیر، اینسانی اؤزللیکدیرسه، شاعیرا آپاران سئوگی ایله سونوجلانماسی منطیقلی ساییلا بیلر. بیر شخصین شئعیرلری ایچیندن مین بیر دوشونجه اوزه چیخا بیلیرسه دئمک اینسانی اؤزللیک دئییل. بس ندیر بو آزغین سئودا…
صمد وورغونون گونئی آذربایجاندا ۱۹۴۶-جی ایلده، میللی حؤکومت داغیلدیقدان سونرا یاندیریلان تورکجه کیتابلارا یازدیغی شئعیرینه باخارساق صمددن بیر میللی، اینسان‌سئور فیقور اورتایا چیخار، آل بایراق سئوداسیندا یازدیغی شئعیرلر فاناتیک بیر کومونیستین شئعیرینه ایدئولوژی باسقینیندان باشقا بیر شئی دئییل، حوسئین جاویدین سیبرییه گؤندریله‌رک اؤلدورولمه‌سینه سئوینه‌رک یازدیغی شئعیر ایسه صمد وورغوندان بیر قاتیل فیقوروندان آرتیق بیر فیقور اوزه چیخارمیر. بو قارغاشانین ایچینده یارادیجییا سئوگی آختارانلار، منجه قارانلیقدا بوش بیر آختاریشا چیخمیشلار. طبیعی، اینسان دوشونجه‌سینده‌کی قورغولارینین ییخیلماسیندا دیره‌نر. صمد وورغون کیمی‌لره اولان سئوگی‌نین زده‌لنمه‌سینین قارشیسیندا اولان دیره‌نیش ده بو توهومون ییخیلماماسینا چالیشماقدیر.
چلیشکیلی گؤروش
گونئی آذربایجاندا میللی دوشونجه‌لی بیر چوخ اینسانین دا صمد وورغونون “یاندیریلان کیتابلار” شئعیرینه گؤره وورغونون اؤزونه باخیشلاری موثبتدیر. بو دا صمد وورغونو میللی بیریسی اولاراق گؤردوکلریندندیر. باخمایاراق کی، همن شئعیرین ده سون بندینده آل بایراق اونودولمور:
“سور آتینی، دؤردنالا چاپ! مئیدان سنیندیر… آنجاق؛
من گؤرورم آل گئیینیب گلن باهار فصلینی…
قوجا شرقین گونشیدیر یاراندیغیم بو تورپاق،
من یئتیردیم آل بایراقلی اینقیلابلار نسلینی،
من گؤرورم آل گئیینیب گلن باهار فصلینی”…
منجه گونئی آذربایجانلی‌لارین بو یاناشمادا جیدی بیر چلیشکی وار. بیر طرفدن محمد امین رسوزاده‌نین دوشونجه یولونون داوامچیسی اولاراق اؤزوموزو حساب ائدیب، باشقا طرفدن ده اونلارا دایم قنیم کسیلمیش و اونلارین فیزیکی اولاراق بئله یوخ ائدیلمه‌سینده بئله رول اوینامیش اینسانلارین شئعیرلرینه دئییل، اؤزلرینه وورغونلوق گؤزو باغلیلیقدیر. اینسانلارین تاریخه باخیشی اوچون بیر بوجاقلاری اولمالیدیر. “تاریخده کیم بیزدن اولموشسا یاخشیدیر” یاناشماسی، تاریخه یاناشماقدا گؤروشسوزلوکدور.
صمد وورغون، ۱۹۴۵-جی ایلده گونئی آذربایجاندا یارانان حؤکومتی، میللی بیر حؤکومت اولدوغو اوچون ساوونموردو، او آنجاق چیینینده داشیغی “آل بایراق”لا بو ایشی گؤره بیلردی. میللی بیریسی ایدیسه قوزئی‌ده‌کی میللی اینسانلارین اؤلدورولمه‌سینده بو قدر اؤزونو اودا سویا وورمازدی. صمد وورغون قوزئی آذربایجاندا میللی اینسانلارین، آیدینلارین اؤلدورولمه‌سینه تکجه سوسمامیشدی، بلکه قاتیل نیفرتی ایله شئعیر آدلاندیردیغی بو بوش سؤزلری ده یازمیشدی:
صمد وورغون
حوسئین جاویده
سن ائی بؤیوک گونلرین آدینا بؤهتان آتان،
وطنینه، خالقینا خاین چیخان شارلاتان!
“گؤزللیک آشیقی‌یم” دئین دئییلمیدین، سن؟
عؤمرونده بیر یاخشیلیق گلمه‌میشدی الیندن.
میلتچی‌لر آدینا دئدی بؤیوک صنعتکار،
گلین دوز آراشدیراق، سنین صنعتینمی وار؟
سن حمیدی قولتوغا ووروب گزمه‌یه گئتدین،
هره‌دن بیر توک چکیب، کوسونا ساققال ائتدین.
آذربایجان شاعیری اولسا دا قورخاق آدین،
سولطانلارین، شاهلارین سینه‌سینی یالادین.
اوتانمادین واقیفین، فوضولینین اوزوندن
………………………………………………………….
او موردار آرزولارین تورپاقلارا گؤمولدو،
سنین یاراتدیقلارین اؤزوندن اول اؤلدو.
صمد وورغون قیرمیزی تئررورون دستکچی‌سیدیر. بونا گؤز یومماق ایسته‌ینلر قدارجاسینا سیبیرده اؤلدورولن آیدینلاریمیزا قارشی حاقسیزلیغا سسسیز قالا بیلن روحلاردیر منجه.
ندن میللی حؤکومتین دؤنمینده باسیلان تورکجه کیتابلارین یاندیریلماسینین دردینی چکن صمد وورغون، بیر آیدین میلتچی نسلی‌نین اؤلدورولمه‌سیندن سئوینجی یئره گؤیه سیغمیر؟ بیز، صمد وورغونون آل بایراقلا بیته‌رک بیزیم میللی حؤکومتی کومونیزمه باغلایان شئعیرینه مؤحتاجیقمی؟ اؤزونو میللی دوشونجه‌لی آدلاندیران اینسان بو اولایلارا باخیشیندا ندن بئله سوسقون قونومدا یئرلشیر؟ بیزیم کئچمیشه اولان باخیشیمیزدا بیر قونوموموز اولمامالیدیرمی؟
منیم صمد وورغونا باخیشیم اونون کومونیست اولدوغو اوچون دئییل، داورانیشیندا اینسانلیغا قارشی اولدوغو و یوزلاشمیش بیر اینسان اولدوغو اوچوندور. فرقلی دوشونن اینسانین حذفینه قالخیشان دوقماتیست دوشونجه یییه‌سی اولان اینسانین یئرینین چوخ بیه‌نیلن بیر یئر اولمایاجاغینی بلکه صمد وورغون اؤزو ده آنلایاجاق ذکایا صاحیب ایمیش.
بوتون بونلارا گؤره ده شئعیری شاعیره گؤره، شاعیری ایسه شئعیره گؤره دَیرلندیرمه‌مک لازیم. هر شئعیر اؤزولویونده سؤز قونوسو اولا بیلر. بونلار بیر- بیریندن فرقلی وارلیقلاردیر.
رامین جبارلی
