اویان نیوز:
فمینیزم هر کس اوچوندور: بیلینج یوکسلتمه
بئل هوکس
حاضیرلایان: تورکان اورمولو
۲-جی بؤلوم:
بیلینج یوکسلتمه
دویغو و دوشونجه‌لرین دورما‌دان دییشیمی
فمینیست دوغولماز، اولونار. اینسان ساده‌جه قادین اولا‌راق دوغولماق ایمتیازینا صاحب اولدوغو اوچون فمینیست پولیتیکانین ساوونوجوسو(مدافعه‌چی‌سی) اولا بیلمز. بوتون سیاسی توتوم‌لاردا اولدوغو کیمی، اینسان فمینیست پولیتیکایا سئچیم و عمل یولو ایله اینانیر. قادین‌لار جینسیتچیلیک و ائرکک حاکم‌لیگی مسئله‌سینی دانیشماق آماجی ایله ایلک بیر آرایا توپلاشماغا باشلادیق‌لاریندا، قادین‌لارین دا دوز ائرکک‌لر کیمی جینسیتچی دوشونجه و دَیَرلره اینانا‌جاق شکیلده توپلومساللاشدیریلدیق‌لارینی(ایجتیماعی‌لشدیریلدیکلرینی) بیلیردی‌لر. آرا‌داکی فرق ائرکک‌لرین جینسیتچی‌لیک‌دن داها چوخ فایدا گؤرمه‌لری و بونا گؤره ده آتااَرکیل(پاتریارخال، مردسالارانه) ایمتیازلاردان واز کئچمه‌یه چوخ دا نییتلی اولمامالارییدی، او قدر. بیز قادین‌لارین آتااَرکی‌لیگی(پاتریارخلیق، مردسالاری) دَییشدیره بیلمه‌میز اوچون اؤنجه اؤزوموزده بیر دَییشیمدن باشلاماغیمیز گرکلیدی؛ بیلینجیمیزی(بیلینج: آگاهی) یوکسلتمه‌میز گرکیردی.
دئوریمچی فمینیست بیلینج یوکسلتمه، بیر حاکملیک سیستئمی اولا‌راق آتااَرکی‌لیگی(پاتریارخلیق)، بونون نئجه قورومساللاشدیریلدیغینی(نهادینه اولدوغونو)، یورودولدویونو و داوام ائتدیریلدیگینی اؤیرنمه‌نین اؤنمینی وورغولاییردی. ائرکک ائگَمن‌لییی‌نین و جینسیتچی‌لی‌‌یین گونده‌لیک حیاتدا نه شکیلده اورتایا قویولدوغونو آنلاماق، بیز قادین‌لاردا نئجه ضرر چکمیش اولدوغوموزا، سؤمورولدویوموزه و داها دا آجینا‌جاقلی، نئجه ظولمه معروض قالدیغیمیزا دایر بیر بیلینج یاراتدی. چاغداش فمینیست حرکتین ایلک دؤنم‌لرینده قادین‌لار، ضرر چکمکدن دولایی دویدوق‌لاری کین و حیرسی گؤستره بیلمیردی‌لر. بیلینج یوکسلتمه قروپ‌لاریندا بو دوروما نئجه موداخیله ائدیله بیله‌جه‌یینه یا دا بونون نئجه دؤنوشدوروله بیله‌جه‌یی ایله علاقه‌لی، آز قالسین کی هئچ بیر ایستراتئژی اولما‌دان کین و آجیق‌لارینی گؤسترمه‌یه باشلادی‌لار. اینجیمیش و سؤمورولموش چوخلو قادین، بیلینج یوکسلتمه قروپونو بیر پیسیکولیژیک موعا‌لیجه آراجی اولا‌راق ایشله‌دیردی. بورا اونلارین محرم یارا‌لارینین اوستونده‌کی قاسناق‌لاری گؤتوردوک‌لری و بو یارا‌لارین درین‌لیگینی اورتایا چیخاردیق‌لاری یئر اولوردو. اعتراف ائده‌رک و تملی عادتا گوناه چیخارتماق ایشی اوستونده قورولان بو بویوت(جنبه)، بیر ساغالتما مراسیمی آتموسفئری یارا‌دیر. بیلینج یوکسلتمه یولو ایله، قادین‌لار ایش‌ده‌کی و ائودکی آتااَرکیل(پاتریارخال) گوج‌لرله ساواشماغا گوج قازانیردی‌لار.
اما بو دا اؤنملی‌دیر: بو چالیشمانین تمل‌لری، جینسیتچی دوشونجه‌نی اینجه‌له‌ین، فمینیست دوشونجه‌یه یؤنه‌لیب فمینیست پولیتیکایا باغلانا‌راق داورانیش و اینانج‌لاریمیزی دَییشدیرمه یولوندا ایستراتئژی‌لر اولوشدوران قادین‌لار طرفیندن آتیلیب‌دیر. بیلینج یوکسلتمه قروپ‌لاری اؤنجه‌لیکله فمینیزمه کئچیش، یعنی اؤرگوتلنمه قروپلارییدی. کوتلسل(کوتله‌یه باغ‌لی) تمللی بیر فمینیست حرکت قورماق اوچون قادین‌لار اؤرگوتلنملیدی. کیرا‌لانان یا دا باغیش یولویلا الده ائدیلن عومومی بیر یئردن داها چوخ گئنل‌لیکله بیری‌لری‌نین ائوینده گئرچکلشن بیلینج یوکسلتمه ایجلاس‌لاری، بیر گؤروشمه یئرییدی. بو توپلانتی‌لار تجروبه‌لی فمینیست دوشونرلرین(متفکیر‌لرین) و آکتیویست‌لرین یئنی اویه‌لر(عوضولر) ایله اؤرگوتلندییی یئرلر ایدی.
باشقا اؤنملی بیر نقطه ده، بیلینج یوکسلتمه ایجلاس‌لاریندا اصیل گونده‌مین ایله‌تیشیم(ارتباط) و دیالوق اولماغی ایدی. قروپ‌لارین چوخوندا هامی‌نین سؤزونه سایغی گؤسترمک ایلکه‌سی(اساسی) منیمسه‌نیردی. هامی‌نین سؤزونون ائشیدیله بیلینمه‌سی اوچون قادین‌لار سیرایلا سؤز حاقی آلیب دانیشیردی‌لار. دارتیشمانین ایچینده هیرارشیک اولمایان بیر مودئل یاراتماغا یؤنه‌لیک اولان بو چالیشما، گئرچک‌دن ده هر قادینا دانیشماق حاقی تانیییر، اما چوخ واخت حرارتلی بیر دیالوق اورتامی اولوشدورموردو. یئنه ده چوخ واخت، هر کس اَن آز بیر دفعه دانیشدیقدان سونرا موناظیره و دارتیشما باشلانیردی. بللی بیر ادعانی اؤنه سورمک و آردیندان دارتیشمایا باشلاماق، بیلینج یوکسلتمه قروپ‌لاریندا یایغین شکیلده قوللانیلان بیر یؤنتم ایدی؛ چونکی بو بیزیم اوچون ائرکک ائگمن‌لیگین دوغاسینا(طبیعتینه) دایر کوللئکتیو آنلاییشیمیزی دقیقلشدیرمه‌نین بیر یولو ایدی. توپلومسال جینسیت سؤموروسونه و توپلومسال جینسیت باسقی‌سینا دایر گئرچک‌چی بیر باخیش آچی‌سینی، آنجاق دارتیشماق و ایختیلاف یولو ایله کشف ائتمه‌یه باشلایا بیلردیک.
باشلانغیجدا شخص‌لرین گئنل‌لیکله بیر- بیرینی تانیدیغی (بیرلیکده چالیشمیش اولدوغو و/ویا دوست اولدوغو) کیچیک قروپ‌لاردان دوغولان فمینیست دوشونجه، داها گئنیش بیر کوتله‌یه اّل تاپا بیلمک اوچون یازیلی متن‌لر ایله قورامساللاشماغا باشلادیقجا کیچیک قروپ یاپی‌سی داغیلدی. قادین آراشدیرمالارینین آکادئمیک بیر دیسیپلینه دؤنوشمه‌سی ایله قادین‌لارین فمینیست دوشونجه و فمینیست تئوریدن خبرلی اولا بیله‌جک‌لری بیر آلان داها دوغولموش اولدو. قادین آراشدیرمالارینین اونیوئرسیتئت‌لرده درس اولا‌راق اوخودولماغینا اؤنجوللوک ائدن قادین‌لار، وطنداشلیق حاق‌لاری موجادیله‌لرینده، گئی حاق‌لاری آلانیندا(ساحه‌سینده) و فمینیست حرکتین ایلک دؤنم‌لرینده رول آلمیش رادیکال آکتیویست‌لر ایدی‌لر. چوخونون دوکتوراسی یوخ ایدی؛ بو دا آکادئمیک قورولوش‌لاردا و باشقا بؤلوم‌لرده چالیشان مسلکداشلارییلا قیاسدا داها آز اؤدنیش و داها چوخ مئساژ ایله چالیشماق‌لاری آنلامینا گلیردی. آکادئمیده فمینیست چالیشما‌لاری مشروع قیلاق فعالیتینه گنج لیسانس‌اوستو اؤیرنجی‌لری ده قاتیلماغا باشلادیغیندا، داها یاخشی عونوان‌لار آلماغین گرکلی اولدوغونو آنلادیق. چوخوموز قادین آراشدیرما‌لارینا اولان باغلی‌لیغیمیزی پولیتیک بیر ائیلم(فعالیت) حساب ائدیردیک؛ فمینیست حرکته آکادئمیک بیر آلان اولوشدورماق اوچون فداکارلیق ائتمه‌یه حاضر ایدیک.
۱۹۷۰-جی ایللرین سون‌لاریندا، قادین آراشدیرما‌لاری قبول گؤرموش بیر بؤلوم اولماق یولوندا ایرلیله‌ییردی، اما قادین آراشدیرمالارینین قورامساللاشماسینا دوغرو گئدن یولو آچان چوخلو قادینین ساده‌جه یوکسک لیسانسی بیتیرمیش اولدوغو و دوکتورا درجه‌سی‌نین اولمادیغی اوچون ایشدن آتیلدیغی گئرچه‌یینی ده کؤلگه‌ده بوراخیردی. آرامیزدان ائییتیمی‌نه گئری دؤنوب دوکتورایا دوام ائدن‌لر اولدو؛ یالنیز اَن پارلاق و اَن باشاریلی اولان‌لاریمیزین بیر قروپو آکادئمییه دؤنمه‌دی. اونیوئرسیتئت اونلاری بؤیوک بیر خیال قیریق‌لیغینا اوغراتمیشدی و چوخ ایشله‌مکدن دولایی یورغون دوشموشدولر. آیریجا قادین آراشدیرمالارینین آرخاسینداکی حرکتلندیریجی گوج اولان رادیکال پولیتیکانین یئرینه یاواش- یاواش رئفورمیزمین کئچدیییندن دولایی اومودلاری قیریلمیشدی؛ بونون اوچون حیرسلی ایدی‌لر. چوخ کئچمه‌دن قادین آراشدیرما‌لاری درس‌لری، هامی‌یا آچیق اولان پولسوز بیلینج یوکسلتمک قروپلارینین یئرینی آلماغا باشلادی. فرقلی بیلینج یوکسلتمک قروپ‌لاریندا حیاتین فرقلی جیغیرلاریندان گلن قادین‌لار، مثلا یالنیزجا ائو قادینی اولا‌راق چالیشان یا دا خیدمت سئکتوروندا یئر آلان قادین‌لار ویا اوست‌دوزئی(رده بالا) پروفئسیونال قادین‌لار یئر آلا بیلیردی؛ حالبوکی آکادئمی، صینیف ایمتیازینا دایا‌لی بیر یئر ایدی و هر زامان دا بئله قالدی. ایمتیازلی آغ‌دریلی اورتا صینیفدن گلن و سایی باخیمیندان اوستون اولان قادین‌لار، هر زامان چاغداش فمینیست حرکتین رادیکال لیدئرلری آراسیندا یئر آلماسا‌لار دا، دیققت‌لری اؤزلرینه چکدی‌لر؛ چونکی ائگَمن مئدیا موجاده‌له‌نین تمثیل‌چی‌لری اولا‌راق اونلاری گؤستریردی. حرکت اساس آخیم(جریان) مئدیانین دقتینی چکمه‌یه باشلادیقجا، دئوریمچی فمینیست بیلینج صاحیب اولان قادین‌لار گؤرونورلوک‌لرینی الدن وئردی‌لر. بیر چوخو لئزبیین و ایشچی صینیفیندن ایدی. قادین آراشدیرمالارینین اصلن موحافیظه‌کار بیر شیرکت قورولوشو اولان اونیوئرسیتئت‌لرده یئرینی ساغلاملاشدیرماغی ایله بیرلیکده بو قادین‌لار دا بوتونو ایله یئرلریندن اولدولار. توپلومسال دَییشیمی گئرچکلشدیرمه‌یی آماجلایان فمینیست دوشونجه و ایستراتئژی‌لرین یاییلدیغی ایلک آدرئس اولا‌راق بیلینج یوکسلتمه قروپلارینین یئرینی قادین آراشدیرما‌لاری درس‌لیک‌لری‌نین آلماغی، حرکتین کوتله‌سل(توده‌ای) قوه‌سینی ایتیرمه‌سینه ندن اولدو.
بیر آندا گئتدیکجه داها چوخ قادین اؤزونه “فمینیست” دئمه‌یه یا دا ائکونومیک قونومونو دَییشدیرمه‌یه باشلادی. فمینیست چالیشما‌لارین قورومساللاشماسی هم آکادئمیک دونیادا هم ده یایینچی‌لیق(نشر) دونیاسیندا ایش ساحه‌لری یاراتدی. بو کاریئر تمللی دَییشیم‌لر ایسه کاریئر اوپورتونیزمی‌نین(فورصت‌طلب‌لی‌لیین) چئشیدلی بیچیم‌لرینی اورتایا چیخارتدی: سیاسی آنلامدا اؤرگوتلو فمینیست موجادیله‌یه هئچ قاتیلمامیش قادین‌لار، صینیف یوکسلتمه‌لرینی ساغلادیغی قوشول‌لاردا فمینیست دوروشو و دیلی منیمسه‌ییردی‌لر. بیلینج یوکسلتمه قروپلارینین داغیلماغی ایله، اینسانین فمینیزمین ساوونوچوسو اولا بیلمه‌سی اوچون اؤنجه فمینیزمی اؤیرنمه‌سی و بیلینج‌لی بیر سئچیم ایله فمینیست پولیتیکانی منیمسه‌مه‌یی گرکدییی گئرچه‌یی عاغیل‌لاردان سیلیندی.
قادین‌لارین، باشقا قادین‌لارا قارشی بسله‌دیک‌لری جینسیتچیلیک ایله اوز- اوزه گلدیک‌لری یئر ایشله‌وی(کارکرد) گؤرن بیلینج یوکسلتمه قروپ‌لاری اولمادیغیندا، فمینیست حرکت فرقلی بیر یؤنه دوغرو گئده‌رک ایش گوجونده ائشیت‌لیک طلبینده و ائرکک حاکم‌لیگی ایله موجادیله‌یه اوداقلاندی. قادینین، توپلومسال جینسیت ائشیت‌سیزلیگی‌نین بیر “ضرر چکمیشی” اولدوغونون و بو دورومون (یا آیریمچی یاسا‌لاردا ائدیله‌جک دَییشیک‌لیک‌لر یا دا فورصت ائشیت‌لیگی پولیتیکا‌لاری یولو ایله) یئرینی دولدورماسی گرکدیگی‌نین گئده‌رک داها چوخ وورغولانماسی ایله، قادین‌لارین اؤزلرینه فمینیست بیر کیملیک قورارکن اؤنجه اؤز ایچسل‌لشدیریلمیش کئچرلی‌لیگینی ایتیردی. هر یاشدان قادین، “فمینیست” اولماق اوچون ائرکک حاکم‌لیگی ویا توپلومسال جینسیت ائشیت‌سیزلیگی قونولاریندا ماراقلانماغا ویا حیرسلنمه‌یه یئترلی ایمیش کیمی داورانماغا باشلادی. اؤز ایچ‌لرین‌ده‌کی جینسیتچیلیک ایله اوزلشمه‌دن فمینیزمین بایراغینی اَلینه آلان قادین‌لار، باشقا قادین‌لار ایله قارشیلیق‌لی ائتکی‌لرینده سیخلیقلا موباریزه‌یه خیانت ائتدی‌لر.
فمینیست حرکتین باشلانماسیندا چوخ اؤنملی بیر یئر توتان پولیتیک “باجیلیق”، سیاسی گؤروش نه اولور اولسون هر قادینین فمینیست اولا بیله‌جه‌یینی اؤنه سورن یاشام طرزی اساسیندا تمللندیریلمیش فمینیزم آنلاییشی‌نین رادیکال فمینیست پولیتیکانی کؤلگه‌ده بوراخماسی ایله ۱۹۸۰-جی ایللرین باشیندا اونودولماغا دوغرو گئتدی. بو طرز بیر دوشونمه طرزی‌نین فمینیست تئوری و پراتیکین، فمینیست پولیتیکانین ضعیفلتدییینی دئمه‌یه گرک یوخدور البته. فمینیست پولیتیکا هامی‌نین معروض قالدیغی جینسیتچیلیگی، جینسیتچی سؤمورونو و باسقینی یوخ ائده بیله‌جک گوجده بیر کوتله‌سل حرکتی مومکون قیلا‌جاق ایستراتئژی‌لری دفعه‌لرجه جانلاندیریب یئنی‌لندییینده، بیلینج یوکسلتمکده یئنی‌دن ایلک زامان‌لارداکی اؤنمینی قازانا‌جاق. توپلولوق‌لار آراسیندا، آآ[۱] گؤروشمه‌لرین‌ده‌کی مودئلی ائتکی‌لی بیچیمده تقلید ائدن، صینیف، عیرق و جینسیت فرقینی نظره آلما‌دان هر کس فمینیست دوشونجه‌نین مئساژینی وئرن بیلینج یوکسلتمه قروپ‌لاری اولا‌جاق. پایلاشیلان کیملیک‌لره دایا‌لی قروپ‌لار اورتایا چیخا بیلسه ده، هر آیین سونوندا شخص‌لر قادین- ائرکک قاریشیق قروپ‌لارین ایچینه آلینا‌جاق‌لار.
دئوریمچی حرکت ایچینده ائرکک‌لر اوچون دوزنلنه‌جک فمینیست بیلینج یوکسلتمه قروپ‌لاری دا اَن آز قادین قروپ‌لاری قدر اؤنملی‌دیر. اَیَر ائرکک‌لرین، ائرکک اوشاق‌لارا یا دا یئتیشکین ائرکک‌لره، جینسیتچیلیگی و بونون نئجه دؤنوشدوروله بیله‌جه‌یینی آنلا‌دان بیلینج یوکسلتمه قروپ‌لاری اولسایدی، کوتله مئدیاسی‌نین فمینیست حرکتی ائرکک دوشمن‌لیگی اولا‌راق یانسیتماسی‌نین اؤنونه کئچیلردی. عینی زاماندا آنتی فمینیست بیر ائرکک حرکتین اولوشومو دا انگلله‌نیردی. ائرکک قروپلارینین چوخو، چاغداش فمینیزمین همن آردیندان قورولدو؛ بو قروپ‌لار جینسیتچیلیک ویا ائرکک حاکم‌لیگی مسئله‌سینه هئچ بیر شکیلده باخیش بیلدیرمه‌دی. دوز قادین‌لارین یاشام طرزی حاقیندا تمللندیریلمیش فمینیزم کیمی بو قروپ‌لار دا چوخ واخت ائرکک‌لرین آتااَرکییه(پاتریارخلیق) هر هانسی بیر ائلشدیری یؤنلتمه‌دن صرف اؤز یارالارییلا اوزلشدییی پسیکولوژیک موعا‌لیجه آماجلی بیر اورتام حالینا گلدی و ائرکک حاکم‌لیگینه دیره‌نن بیر پلاتفورما دؤنوشمه‌دی. گله‌جکده فمینیست حرکت بو خطایا دوشمه‌یه‌جک. نئچه یاشیندا اولور اولسون ائرکک‌لر ده جینسیت‌چی‌لییه قارشی دیره‌نیش‌لرینی اولوملو ائتکیله‌ین و بو دیرنجه دَیَر وئرن اورتام‌لارا احتیاج حیس ائدر. فمینیست حرکت، موجادیله ایچینده اَیَر ائرکک‌لر ایله بیرلیک اولمازسا یولونا دوام ائده بیلمز. کولتورل منلیگیمیزه قازیلمیش اولان، فمینیزمین ائرکک قارشیت‌لیغی اولدوغو گؤروشو دَییشدیرمک اوچون چوخ چالیشماغیمیز گرکلی‌دیر. فمینیزم، جینسیتچیلیک قارشیت‌لیغی‌دیر. ائرکک اولماغین آیریجالیغیندان سییریلمیش، فمینیست پولیتیکایا قوجاق آچمیش بیر ائرکک، موجادیله‌میزده دَیَرلی بیر یولداشیمیزدیر و هئچ بیر شکیلده فمینیست موجادیله آچیسیندان تهدید دئییل. اما فمینیست حرکت ایچینه سیزان و جینسیتچی دوشونجه ویا داورانیشدان اَل چکمه‌ین بیر قادین جدی بیر تهدیددیر. بیلینج یوکسلتمه قروپلارینین اَن گوجلو موداخیله‌سی، بوتون قادین‌لاردان اؤز ایچ‌لرین‌ده‌کی جینسیتچیلیک ایله، آتااَرکیل دوشونجه و ائیلم ایله قوردوق‌لاری بیرلیک ایله اوزلشمه‌لرینی و فمینیست ائیلمه باغلیلیق‌لارینی گؤزدن کئچیرمه‌لرینی طلب ائتمه‌سی اولموش‌دور. بو موداخیله بو گون ده گرکلی‌دیر و فمینیست پولیتیکانی سئچن هر کس اوچون آشیلماسی گرکن بیر صحیفه‌دیر. دیشاریداکی دوشمن ایله اوزلشمکدن قاباق اؤز ایچیمیزده‌کی دوشمنین دؤنوشدورولمه‌سی گرکیر. تهدید و دوشمن، جینسیتچی دوشونجه و داورانیشدیر. قادین‌لار، اؤز ایچ‌لرین‌ده‌کی جینسیتچیلیگی اَله آلیب دؤنوشدورمه‌یه چالیشما‌دان فمینیست پولیتیکانین بایراغینی داشیدیقلاری سوره‌جه، حرکت ضعیفلمه‌یه دوغرو گئده‌جک‌دیر.
—————-
[۱]” Alcoholics Anonymous “، یعنی “آدسیز آلکولیک‌لر”، آلکولیک شخص‌لرین بیر- بیری‌لرینه دستک اولماق آماجی ایله قوردوق‌لاری بیر اولوشومدور. چوخ یایغین اولان آدسیز آلکولیک‌لر قروپ‌لاری کیچیک گؤروشمه‌لرده دانیشا‌راق و بیر-بیری‌لرینه قولاق آسا‌راق بیر دستک مئخانیزماسی اولوشدورماغا چالیشدی‌لار.
