اویان نیوز : بیلیندیگی کیمی ۱۷۸۹ اونجو ایلدن میللتلشمه و میللی مفکوره یئر کوره سی اوزره یایقینلاشماغا باشلامیش. بو تاریخدن باشلایاراق آوروپادا ائمپراتورلوقلار ییخیلماغا و میللی سرحدلر تثبیتلشمه گه گئدیلمیش. بو آرادا بؤیوک دیل و مدنیتلرین کسیشدیگی بؤلگه لر اؤرنک اولاراق سوئیس و ساییره، فئدرال و کانتون بیچیمینده ایداره ائدیلمه لی اولموشلار. مرکز آوروپادان آسیایا دوغرو حرکت ائتدیکده عثمانلی تجددلیک اینقلابی نین نتیجه سینده عثمانلی ائمپریاسی داغیلماغا، بالکانلار و یونانیستاندا یئنی دؤولتلر یارانماغا باشلامیش. مسئله بونلا دا چؤزولمه یه رک حتی عثمانلی ائمپریاسینین مسلمانلار یاشادیغی تورپاقلاریندا عرب دؤولتری یارانماغا و اونون آردینجا تورکیه جومهوریتی لوزان آنلاشماسیندان سونرا اؤز سیاسی وارلیغینی سوردورمه گه باشلامیشدیر.

ایران ممالیکی محروسه سینه گلدیکده قاجار ائمپراتورلوغو تجدود حرکتی نتیجه سینده سیستیم اولاراق تئوریده مشروطیته یه دؤنوشموش. حاکیم دیل (دیوان دیلی) فارس اولماسینا باخمایاراق ایران ممالیکی محروسه سینده حوکوم سورن ساوادسیزلیق عوجوباتیندان کئچمیشدن او گونه دکی حاکیم اولان دیل و اؤزو ایله بیرلیکده مدنیت (فارس مدنیتی نی) باشقا دیل و مدنیتلره  یوکله نه رک تضییق گؤستره جه گینه آذربایجان تجدودچیلری باشدا اولماقلا بیله کیمسه دوشونه بیلمه میش. بئله لیکله ۱۰۰۰ ایل تورک پادشاهلاری حاکیمیتی آلتیندا اینیلده گن فارس میللیتچیلری ایسه فورستی دگرلندیرمه گه چالیشاراق خاریجی گوجلر (باشلاریندا اینگیلتره اولماقلا) واسیطه سی ایله حاکیمتی تورک شاهلیغی الیندن چیخاراراق زامان گئدیشی ایله قاجارلارا اولان دوشمنلیکلرینی تورک دیل و مدنیتی علیهینه یؤنلندیرمه گه چالیشمیشدیلار.  بئله لیکله چوخ زامان کئچمه دن آشاما آشاما رضا میرپنج حاکیمیت چئوریلیشینه قول چکه مه گه باشلامیشدیر.

بو آرادا آوروپاداکی نژادپرستلیک اتگی (تأثیر) داییره سینه دوشن آذربایجانلیلار فارس دیل و مدنیتینی اؤز دیل و مدنیتلرینه اوستون توتماغا و دیوان دیلی اولان فارسچانی داها آرتیق چیچکلندیرمه گه حتی فارس میللتچیلرینه خوش خیدمتلیک اولسون دئیه اؤز دیل و مدنیتلری علیهینه قلم وورمادا اؤندر کیمی گؤرونمه گه چالیشمیشلار. بو سیرادا محمود افشار، کاظم زاده ایرانشهر، تقی ارانی، احمد کسروی، سید حسن تقی زاده فارسلاردان داها آرتیق فارس دیل و مدنیتیینه اؤزنمه گه (دیققت یئتیرمه گه) چالیشدیلار.

بئله لیکله مشروطیت اوغروندا قاجار ائمپراتورلوغو و موستبیدلیگی علیهینه دؤیوشن آذربایجانلیلارین فعالیتی ایران ممالیکی محروسه سینده کی تورک میللتی اوچون سعادت دگیل، ذلالت ایله نتیجه لنمیش اولدو.

فارس میللتچیلری ایسه ایرانلی اولمانی فارس اولماقلا عینیلشدیرمه گه چالیشاراق فارس اولمایان دیل و مدنیتلری فارس دیل و مدنیتینین لهجه و اووونتوروغو، تورک و عرب دیل و مدنیتلرینی ایسه بو ممالیکی محروسه یه اؤزگه (بیگانه) تانیتدیرماغا چالیشدیلار. بئله لیکله ایستر پهلویلر زامانی، ایسترسه ده ایسلام اینقلابیندان سونرا فارس حاکیمیت داییره لرینده اولان تورک، عرب، کورد، بلوچ، تورکمن، لور، گیلک، مازندارانلی و ساییره اؤزلرینی فارس دیل و مدنیتی چمبره سینده ایرانلی دئیه بیر فارس کیمی تقدیم ائتمه گه چالیشدیلار. دئمک، بوگون ائتنیک گونی آذربایجان تورپاقلاریندا تورک دیل و مدنیتینه ماراق گؤسترنلری پان تورکیست دئیه گوناهلاندیرانلارین هامیسی فارس شوونیستلری دگیل، بونلار دیل و مدنیت باخیمیندان فارس ایستعمارینا ساتیلمیش قوللار، کیملیک و منلیکلری ترور اولموش زاواللی تورکلردیلر. بو قوللوقچولوق ایرانلی اولمانی فارس دیل و مدنیتی رسمیدیر دئیه، اؤز منلیک و کیملیگینی غیر رسمی سایماقلا یکونلاشیر. بئله لیکله مصطفی معین کیمی بیر پان ایرانیسته جبهه مشارکت ایران ایسلامی حزبینده دری قابیقدان چیخان سید مصطفی تاجزاده (تبریزلی) جومهور سئچکیلرینده تبریزلیدن و آذربایجانلیلاردان سس آلماق اوچون آیاق آلتی حاضیرلاماغا چالیشیر(باخ: http://www.haray.net/secki_22.htm) . بیلیندیگی کیمی مصطفی معین تبریزده آذربایجان اؤیرنجیلری طرفیندن پان ایرانیست دوشونجه لری اوچون هایا باسیلمیشدیر (باخ: http://www.haray.net/secki_16.htm ). بونلار بو سایدیقلاریمیز تانینمامیش پان ایرانیستلرین ۱۰۰۰۰۰۰۰نوندان بیر اؤرنکلردیرلر. بوگونلر اؤزونو پان ایرانیست کیمی تانیتماغا چالیشانلارین بیری ده شورای مصلحت نیظام جومهوری ایسلامی عوضوو وایران جومهورلوق رئیسلیگینه کاندید اولان محسن رضایی حضرتلریدیر. محسن رضایی نین اؤز کئچمیشینی اؤز سیته سی »بازتاب«دان فارسجا اوخویوروق:

“در سال ۱۳۳۳ در مسجدسلیمان به دنیا آمد. در سال ۵۵ تحصیل وی در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه علم و صنعت به دلیل مبارزات سیاسی ناتمام ماند و از سال ۶۸ وارد دانشگاه تهران شد و در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد اقتصاد تحصیلات خود را ادامه داد و در سال ۱۳۸۰ در مقطع دکترا از این دانشگاه فارغ التحصیل شد. وی در سال ۱۳۵۱ گروه مبارزاتی منصورون را بنا نهاد.رضایی پس از پیروزی انقلاب، ابتدا رئیس واحد اطلاعات و بررسی‌های سپاه بود. از سال ۶۰ تا ۷۶، فرماندهی سپاه پاسداران را بر عهده داشت و پس از آن تاکنون دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام است“(۱).

گؤروندوگو کیمی ایرانلی دئیه بو شورای مصلحت نیظام عوضوو کئچمیشده رئیس سپاه پاسداران دئیه و بوگون بؤیوک پوستلارا صاحیبدیر (یئری گلمیش بو آرادا رهبر ویلایت فقیه حضرت آیت الله سیدعلی حسینی خامنه ای نی ده.بو آرادا خاطیرلایاق). بونلار  و مینلر بئله کاراکتره صاحیب اولانلار میللته اؤزلرینی بیر واقعی مسلمان کیمی تانیتماغا چالیشیرلار (بیلیندیگی کیمی ایسلام روایتلرینده حبش قولو ایله قریش اشرافینین هئچ فرقی یوخ ایمیش). دئمک، ایسلام اینقلابیندان ۲۶ ایل کئچمه سینه باخمایاراق میلیونلار اینسانی اؤز دیلینده مدرسه لرده یازیب اوخومادان محروم ائتمه گه چالیشانلار هانکی مسلکین قولو اولا بیلرلر؟ بو کیمی سورغو سوالارا میلیونلار اینانج باخیمیندان مؤمین اینسانلار جاواب آختارمالی و بو کیمی اینسانلاری اونلارین اینانجلارینی اویونجاق ائتدیکلری اوچون سورغو سوالا چکمه لیدیرلر.

ایندی ایسه محسن رضایی حضرتلرینین گله جکده فارسلیق حاکیمیتی دئیه پان ایرانیستلری جومهوری ایسلامی حاکیمیتی اطرافیندا بیرلشدیرمه پلان و تئوریسیندن اوخویوروق:

“…۱- تفکر منطقه‌گرایی پیش از انقلاب اسلامی

در ایران به عنوان کشوری که به خاطر موقعیت ژئواستراتژیک، ژئوپلتیک و ژئوکالچر، کشوری بین‌المللی خوانده می‌شود، تا عصر میانی پهلوی دوم، توجه اندکی به منطقه‌گرایی وجود داشت. تجربه ایران در این زمینه به تأثیرگذاری فکری، صدور تفکر مبارزه با استعمارگرایی نوین و بازگشت به اسلام به عنوان هویت واقعی کشورهای تازه‌استقلال‌یافته عربی و کشورهای استقلال‌یافته اسلامی خلاصه می‌شد که به ترتیب در عصر مشروطه، در جریان ملی شدن نفت و نهضت ۱۵ خرداد صورت گرفت. خروجی‌های سیاست‌های مذکور در منطقه، ایجاد الگوهای فکری، ملی و اسلامی در سطح منطقه‌ای بود که عمدتا کشورهای اسلامی نامیده می‌شدند. هدف اساسی این بود که ایران به عنوان یک الگوی نمونه‌ای موفق، در سطح منطقه معرفی شود. تنها در عصر پهلوی اول بود که ایران به جای الگو قرار گرفتن در سطح منطقه، سعی کرد از ترکیه به عنوان مدل استفاده کند و به جای تأثیرگذاری منطقه‌ای، بیشتر نقش یک کشور تأثیرپذیر را ایفا می‌کرد؛ در این مدل، الگوی پهلوی اول، آتاتورک بود”(۲).

بورادا محسن رضایی نین ایران ممالیکی محروسه سینی هانکی باخیمدان »کشور بین المللی« آدلاندیرماسی  آشاغیدا گؤره جه گیمیز کیمی اینسان اوغلوندا شک و تعجوب یارادیر. بیلیندیگی کیمی یئر کره سی اوزرینده  دؤولت و مملکتلرین بیر-بیرینه یاپیشماسی باخیمندان ایرانا  بین الملل دییلیرسه، دؤرد بیر یاندان قونشوسو اولان تمام مملکتلر بین لملل دگیل، بین المملکت تانینمالیدیرلار. ایران ممالیکی محروسه سینین کثیر الملله اولدوغو منظوردورسا، او زامان بو فارس دیل و مدنیتی حیرانی اولانلار نه اوچون ایران آدی دالیندا گیزلنمه گه چالیشیرلار؟

محسن رضایی نین «هویت» مسئله سینه گلدیکده دیندن بیر میللی هویت یونتاماغا چالیشماسی سید جمال الدین اسد آبادی نین »پان ایسلامیسم« مقوله سینه اساسلانمالی ایدی، نه مشروطیت حرکاتینا. بیلیندیگی کیمی زامان باخیمیندان مشروعیتچیلر و مشروطه چیلر عین تاریخی زاماندا فعالیت گؤسترمه لرینه باخمایاراق مشروطیت حرکاتی تجدودلوک اساسلی بیر حرکت ایدی. او حرکتده شاه ظل الله دگیل، تشریفاتی بیر شخص کیمی قبول ائدیلیردی. بیلیندیگی کیمی قاجار ائمپریاسینا غالیب گلنلر مشروعیتچی دگیل، مشروطه چیلر اولموشلار. دئمک، مشروطه حرکاتیندا روسیه سوسیال دئموکراسی گؤروشلریندن اتگیله نن شخص و جریانلار دا وار ایدی. او جومله دن حیدرعمی اوغلولار.

عربلرین میللی مسئله سینده گئنه ایسلام بیر میللی هویت دگیل، عربلیک بیر میللی هویت دئیه تانیملانیردی. بیلیندیگی کیمی عربلر عثمانلی زامانیندا دا ایسلام حاکیمیتی آلتیندا یاشاییردیلار. سونرالار عربلر جمال عبد الناصر باشلاریندا اولماقلا عرب میللتلریندن دگیل،  بیر عرب میللتیندن سؤز ائدیردیلر. مصدقین نفت مسئله سینه گلدیکده مصدیق اؤزو تورک اولماسینا باخمایاراق فارس دیل و مدنیتی اساسیندا بیر اویدورما ایران میللیتچی سی کیمی اؤزونو ایفاده ائدیردی. تورک و قاجار دئیه باشچیلاری گولوم اولان ایران تورکلرینین باشلارینا کولوم اولدو. گئنه ده اوخویوروق:

“….. ۲ـ ایران و رهیافت‌های فکری منطقه‌‌گرایی

به این ترتیب، ایران طی سده اخیر، چهار نوع رویکرد را از نظر فکری تجربه کرد

۱ـ الگو بودن از راه ایجاد دولت مدرن، مبتنی بر قانون اساسی، مدنیت و دمکراسی؛

۲ـ ملی‌نگری و گرایشات ایران‌گرایانه؛

۳ـ نگرش جهان‌نگری اسلامی و

۴ـ ائتلاف با غرب برای تبدیل شدن به هژمونی نظامی منطقه‌ای دو الگوی اول، تا ظهور انقلاب اسلامی تجویز و به کار گرفته شد و الگوی سوم که از سوی حضرت امام خمینی (ره) در جریان نهضت ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، معرفی شد، تا ظهور انقلاب، امکان بسط تئوریک و اجرایی نیافت. در الگوی اول، دغدغه نخبگان فکری و اجرایی، ایجاد یک ایران الگو و اثربخش در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی بود، شعارهای قانون اساسی، دمکراسی و مدنیت از سوی حاملان فکری این الگو مطرح می‌شد. با کوتاه شدن ماه عسل این دوره و با ظهور کودتای رضاخان، ایران به تقلید از الگوی ترکیه پرداخت. همچنین، بیش از آن‌که خود را تأثیرگذار نشان دهد، خود را به عنوان کشوری تأثیرپذیر نشان داد و سرانجام در چهارچوب پیمان منطقه‌ای بغداد، در جبهه غرب قرار گرفت. در عصر ملی شدن صنعت نفت، ایران به سوی الگوی ناسیونالیستی و مبارزه ضداستعماری روی آورد. این کشور با ترکیب عنصر مذهب و ملی‌گرایی به عنوان الگویی برای مبارزه با انگلستان در مورد ملی شدن صنعت نفت درآمد. «مصر ناصر» کشوری بود که از الگوی ایران پیروی کرد. ایران، کانون جهان اسلام و به طور کل جهان‌نگری اسلامی، سومین الگویی بود که مطرح شد، ولی همچنان‌که گفتیم به صورت تئوریک مطرح شد، اما امکان بسط این تئوری و اجرای آن تا ظهور انقلاب اسلامی، به تعویق افتاد. در این میان، تفکر منطقه‌گرایی در چهارچوب آکادمیک، با توجه به ظهور نظام بین‌الملل دوقطبی و اعلام خروج انگلستان از خلیج فارس و مدیترانه و به ویژه پس از اعلام «دکترین نیکسون» تظاهر عینی و خارجی خود را در عصر پهلوی دوم نشان داد. در مقابل، اندیشه‌های دولتی، مبنی بر ناسیونالیسم و اپوزیسیون موجود، پهلوی دوم برای مقابله با کمونیسم و ناسیونالیسم رادیکال عربی، به اردوگاه غرب پیوست. ابزار سیاست امنیت منطقه‌ای رژیم شاه، نیروهای مسلح رژیم بود. اتحاد با دول غربی، عضویت در پیمان بغداد در سال ۱۹۵۵، امضای یک پیمان امنیتی دوجانبه در ماه مارس ۱۹۵۹ با آمریکا و عضویت در سنتو، در همین راستا صورت گرفت. استراتژی دوپایه نیکسون به ایران کمک کرد تا در چهارچوب نظم هژمونیک غربی، به قدرت برتر در منطقه خلیج فارس دست یابد. در همین راستا و بر اساس تفکر همکاری منطقه‌ای در دهه ۱۹۷۰، ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، دکترین خود را مطرح کرد که بر پایه آن، «متحدان آمریکا در منطقه باید خود، وظیفه امنیت در منطقه را به دست گیرند». از این رو، آمریکا تفکر همکاری‌های دفاعی را میان متحدان خود، گسترش داد. شاه نیز که می‌دید، ایجاد یک اتحادیه منطقه‌ای، حاکمیت او را به عنوان قدرت مسلط منطقه تثبیت خواهد کرد، با توجه به دکترین نیکسون، پیشنهادی برای تشکیل یک اتحادیه امنیتی در خلیج فارس با شرکت همه کشورهای منطقه ارائه داد. استدلال وی این بود که اگر هر یک از کشورهای کرانه خلیج فارس از ترتیبات امنیتی منطقه کنار گذاشته شوند، آن ترتیبات، نه تنها کامل نیست، بلکه عاملی برای تحریک علیه کشور یا کشورهای کنارگذاشته‌شده و نیز سبب ناامنی در منطقه خواهد بود. این طرح با مخالفت عربستان روبه‌رو شد، زیرا این کشور، تسلط ایران را بر این اتحادیه حتمی می‌دانست. دیگر امیرنشین‌های خلیج فارس نیز با بی‌میلی بدان نگریستند، عراق هم با این طرح، مخالف و طرفدار احیای یک سیستم همکاری نظامی نیمه‌رسمی و انعطاف‌پذیر بود، به طوری که هر یک از قوای کشورهای منطقه بتوانند تا اندازه‌ای استقلال عمل خویش را حفظ کنند. عربستان سعودی در مقام پاسخ، نوعی اتحادیه امنیتی بدون مشارکت ایران و عراق را ارائه داد (شورای همکاری خلیج فارس امروز)، این طرح را رد کرد و حکومت ایران اعلام داشت که اجازه تشکیل چنین اتحادیه‌ای را نخواهد داد…”(۲).

اوستکی فیکیر ملمغه لریندن و چکدیکلری خریطه لردن گؤروندوگو کیمی ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللتلرین دیل و مدنیت هارای و ایستکلری ایسلامچیلیق دونونا بورونن محافظه کار و ایصلاحاتچی دئیه پان ایرانیست کسیملرین ایچ اوزلرینی (از چین تا افریقا) اورتایا قویموش. دئمک، پرویز ورجاوندین کئچن ایل بابک قالاسیندا پاسدار و بسیجلر قورونماسیندا حوضور تاپماسی و آذربایجان میللی حرکتینی دگرلندیرمه سی ایسلام دونونا بورونن تهران حاکیمیتی نی فارسچیلیغین کؤلگه حاکیمیتی اولماسینا داییر فیکیرلرین اولوشماسینا کؤمک ائتمیشدیر. گئنه ده اوخویوروق:

“…۳ـ تفکر منطقه‌گرایی پس از انقلاب اسلامی

ایران پس از انقلاب اسلامی، تبدیل شدن به قدرت هژمون در چهارچوب اتحادیه را تعقیب کرد. مفهوم امت اسلامی، مفهومی بود که انقلاب اسلامی ایران به ادبیات سیاسی وارد کرد، ……. ما اعتقاد داریم، اصلاحات و رفرم‌هایی که اینک در منطقه صورت می‌گیرد، ناشی از تأثیر انقلاب اسلامی و حرکت‌های اصلاحی این کشور است. علاوه بر این، مهم‌ترین انتقادی که به سیاست منطقه‌ای ایران وارد می‌شد، این بود که این کشور، تعریف روشنی از منطقه نداشت و نمی‌توانست همکاری‌‌های دوجانبه یا چندجانبه با سوریه، فلسطین، عربستان، پاکستان و سایر کشورها را در یک پارادایم منطقه‌ای سازماندهی کند”(۲).

بورادا محسن رضایی نین ایددعا ائتدیگی »امت اسلامی« نین بیلیندیگی کیمی ایسلام تاریخیجه یاشی وار. ایسلام اوممتیندن اؤنجه محمد اوممتی دئیه بیر دئیم وار ایمیش. بو دئیم اینقلاب ایسلامیدن اؤنجه ده ساوادسیز اینسانلار آراسیندا ایشلنیردی. ایسلام سیاسی بیر دین اولدوغو اوچون ایسلام دینینین طرفدارلاری چوخالدیقدان سونرا ایسلام اوممتی بیر سیاسی دئیم اولاراق ایسلام ادبیاتینا گیرمیش دئسک، یانیلمامیشیق. بو دئییمی بوگون اؤزلرینه چیخماغا چالیشانلار ایسلامیتی اؤزلرینده گؤرن، خودخواه و متکبیر شخصلر اولا بیلرلر. بورادا محسن رضایی نین منطقه ده کی ایصلاحات و رئفورمدان منظورو هانکی مملکتلر اولا بیلر؟ آمریکا مداخیله سی نتیجه سینده افغانستان و عراقین فئدرال اولمالاری می؟ سؤویتلر بیرلیگی سیستیمینین چؤکمه سی نتیجه سینده کئچمیش سؤویتلر بیرلیگینده ۱۵ موستقیل دؤولتلرین یارانماسی می، یوخسا ۲۶ ایل جومهوری ایسلامی آنا یاساسینا یازیلمیش وعده لرین ایجرا اولمادیغی می؟ محسن رضایی منطقه ده  خوشونا گله جک هانکی ایصلاحاتدان سؤز آچا بیلر؟ گئنه ده اوخویوروق:

“۴ـ نقد منطقه‌گرایی ایرانی: به سوی منطقه‌گرایی جدید

….. علایق عمده ایران در سیاست خارجی، چیزی به نام جهان اسلامی است که مفهومی است نادقیق و مبهم. در پاسخ به این اشکالات، نویسنده (محسن رضایی)، حوزه تمدنی ایران را مطرح می‌کند. این حوزه تمدنی، شامل منطقه جغرافیایی وسیعی است که از درون چین می‌آید؛ کشمیر و فلات پامیر را در بر می‌گیرد و به آسیای مرکزی کنونی می‌‌رسد؛ کشورهای این حوزه را به انضمام افغانستان و پاکستان را شامل می‌شود؛ ایران فعلی را در خود جای می‌دهد؛ از اقیانوس هند و دریای عمان و خلیج فارس و نواحی ساحلی آن در هر دو سو، خود را به قفقاز تا دریای سیاه و مدیترانه می‌رساند. در این حوزه تمدنی، زبان فارسی اهمیت وافر دارد، چراکه حوزه تمدنی ایرانی را به هم پیوند می‌زند. نویسنده به زبان فارسی به عنوان زبان علمی و میانجی در منطقه تأکید می‌کند و یادآور می‌شود که این تفکر به معنای نفی وجود زبان‌های دیگر منطقه نیست، بلکه در جهان پیچیده کنونی، ما امکان آن را نداریم که همه شاخه‌های علوم را به همه زبان‌های منطقه برگردانیم. اگر بخواهیم پیشرفت کنیم، ناچار باید یک زبان علمی منطقه‌ای را انتخاب کنیم. زبان فارسی در گذشته در منطقه همین نقش انتقال‌دهنده علوم را داشته است و در آینده نیز توان آن را دارد که چنین نقشی را به نحو احسن انجام دهد. به هر حال، اگر ما یک زبان منطقه‌ای نداشته باشیم، ناگزیر باید یکی از زبان‌های انگلیسی و روسی را بپذیریم یا به زبان ترکی ترکیه‌ای تن بدهیم که بدترین گزینش خواهد بود. نباید غافل شد که خود این تفکر، ایران را برخی از ظرفیت‌هایش محروم می‌کند، ما در منطقه، هم به حوزه تمدن اسلامی، هم به حوزه تمدن ایرانی توجه داریم و درصدد هستیم از تمام ظرفیت‌های ایران در منطقه استفاده کنیم. حوزه تمدنی ایران، صرفا اسلامی یا صرفا ایرانی نیست، بلکه هر دو ظرفیت در منطقه وجود دارد. حوزه جهانی اسلام با حوزه منطقه‌ای اسلام متفاوت است”(۲).

اوسته گؤروندوگو کیمی بورادا محسن رضاییلر میللی شوعورو گلیشن فارس اولمایان اینسانلارین گؤزلرینی بویاماغا چالیشیرلار. دئمک، حتی عثمانلی تورکیه سینده ده ۱۲۷۵ میلاد ایلیندن باشلایاراق تورکجه ادبیات دیلی اولاراق قبول ائدیلمیش. تورکیه جومهوریتی قورولدوقدان سونرا تورک دیل قورومو و تورک تاریخ قورومو واسیطه سی ایله تورکیه تورکجه سی قات قات فارسچادان زنگین و یئته نکلی اولموش. بوگون فارسچانین %۷۰ سؤز خزینه سی عربجه اولدوغو و عربجه هر باخیمدان یئته نکلی اولدوغو اوچون فارسلار عرب مملکتلری ایله رابیطه قورماق و سینیخ سالخاق فارسجانی گلوباللاشمانین قارشیسیندا قوروماق اوچون عرب دیلینه موحتاجدیرلار. دئمک، یاریمچیق دیل کیمی گؤرونن فارسجانی عربلرین باشا دوشمه سی، فارس دیلینین علمی اولماسی دگیل،فارسچاعربجه نین بیر لهجه سی دوروموندا اولدوغونو گؤستریر. بوگون قازاقیستان، آذربایجان، قیرقیزیستان، تورکمنیستان، ائرمنیستان، پاکیستان، تورکیه، عراق، لبنان، سوریه، سعودی عربیستان، عرب امیرلیکلرینده تمدن ایرانی دئیه فارس دیل و مدنیتی آختارماق عاغیلسیزلیغین، عوامفریبلیگین و قولاغی توکلولوگون نیشانه سی کیمی دگرلندیریله بیلر. بونلارا باخمایاراق ایشغالچی دؤولتلر قونشو مملکتلرده اؤزلری اوچون تهلوکه سیزلیک بؤلگه کمری (کمربند امنیتی) یاراتدیقلاری کیمی اوستکی خریطه دن گؤروندوگو کیمی پان ایرانیستلر ده ایرانداکی دیل و مدنیتلری فارس دیل و مدنیتینده اریتمک اوچون ایران اطرافیندا بیر امنیتی قورشاق (کمربند) دوزتمک اوچون فیکیر یئریدیرلر. ایندی سورغو سوال بو: – گونی آذربایجان میللی مسئله سینده آذربایجان جومهوریتی، تورکمن صحرا مسئله سینده تورکمنیستان جومهوریتی، خوزیستان عربلری مسئله سینده عرب دونیاسی، بلوچیستان مسئله سینده فئدرال پاکیستاندا اولان بلوچلار، کورد مسئله سینده عراقین قوزینده کی کوردلر بو مسئله یه بیر فئدرال دؤولت عوضو اولاراق نئجه یاناشا بیلر؟  بو مسئله ده مرکز ایسته دیگی سیاستی یئریتمه گه حاققی وار می، یوخسا فئدرال جومهوریتین عوضلرینین ده ماراقلاری نظره آلینمالیدیر؟  بو مسئله ایران ممالیکی محروسه سینده فئدرال حاکیمیتلرین یارانماسینین طرفداری اولانلاری دا دوشوندورمه لیدیر. گئنه ده اوخویوروق:

“..  انتخاب حوزه تمدنی ایرانی و اسلامی در منطقه مذکور به عنوان هدف سیاست خارجی ایران، باعث می‌شود، ما بتوانیم از تمامی ظرفیت‌ها و منابع خود در منطقه در رسیدن به یک ایران منطقه‌ای استفاده و تلاش کنیم که محوریت هژمونی منطقه‌ای را از آن خود سازیم…. ۲ـ اگر عنوان منطقه مذکور جنوب غرب آسیا نام می‌گرفت، تنها یک مفهوم جغرافیایی مد نظر قرار می‌گرفت و ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و منطقه‌ای نادیده گرفته می‌شد. ولی زمانی که از منطقه آسیای جنوب غربی نام می‌بریم، منظورمان یک منطقه سیاسی ـ اقتصادی ـ فرهنگی است. به این ترتیب، منطقه با این عنوان، می‌تواند به سوی یک واحد سیاسی حرکت کند؛ واحد سیاسی که می‌تواند پایه‌گذار نظم منطقه‌ای ضرورتا نه در مقابل نظم هژمونیک، بلکه جایگزین نظم هژمونیک و نه در تعارض صرف با قدرت هژمون بین‌الملل، بلکه به عنوان نقش مکمل هژمون‌های منطقه‌ای جهت برقراری نظم، صلح، ثبات و امنیت باشد”(۲).

اوسته گؤروندوگو کیمی ایران آدی فارس دیل و مدنیتی ایله عینیلشدیریلمیش گؤرونور. بورادا »تمامی ظرفیت ها و ...« دن منظور ایچریده کی میللی حرکتلری خنثی ائتمک، اؤز خیاللارینجا زامان گئدیشی ایله فارسجانی ایران ممالیکی محروسه سی قونشولاریندا (قوزی آذربایجاندا یایماغا چالیشدیقلاری کیمی) یایاراق فارس دیل و مدنیت ایستعماری اوچون بیر امنیتی قورشاق یاراتماق نظرده توتولور. دئمک، حضراتلارین منظورو ایستعماری گؤروشلردیر. بونلارا باخمایاراق ایران ممالیکی محروسه سینده میللتلر مسئله سی حل اولدوقدان سونرا ایرانداکی فارسلار افغانیستان و تاجیکیستانداکی تاجیکلر ایله دیل و مدنییت علاقه لری یاراتمالاری فارس دیل و مدنیتی اوچون فایدالی اولابیلر. مدنی توپلومدا بو اونلارین طبیعی حاقلاری ساییلمالیدیر. آنجاق باشقا دیل و مدنیتلری یوخ ائتمک باهاسینا فارس دیل و مدنتینین نفوذ داییره سینی بؤیوتمه گه دوشونمک فارس اولمایان دیل و مدنیتلر علیهینه اولان جینایتلردن ساییلمالیدیر. گئنه ده اوخویوروق:

” ۳ـ در تفکر سوم که مدنظر تفکر ماست، منافع مشروع کشورهای منطقه به رسمیت شناخته می‌شود، همچنین به نقش و یاری قدرت‌های بین‌المللی مجاور و دور مانند چین، روسیه، اروپا و آمریکا در کمک به شکل‌دهی منطقه اعتراف می‌شود. ولی امکان تحقق این تفکر با توجه به جایگاه ایران، آن است که این کشور بزرگ با سابقه درخشان تمدنی و تاریخی و موقعیت ژئوپلتیک استثنایی، محور قرار گیرد. تنها در این صورت است که می‌توان به ساماندهی منطقه آسیای جنوب غربی در چهارچوب یک همکاری دسته‌جمعی همت گماشت. البته همچنان که به عنوان مفروض بدان اشاره شد، محور قرار گرفتن ایران، زمانی است که این کشور به ظرفیت‌های سیاسی، اداری، علمی، اقتصادی فرهنگی لازم دست یافته و قدرت نقش‌آفرینی را داشته باشد. دراقع تحقق تفکر سوم، وظایف ایران و نقشی که این کشور باید در سه حوزه ذیل بازی کند، مشخص می‌شود:
۱ـ در داخل و در چهارچوب مرزهای ملی خود، برای دستیابی به قدرت و افزایش ظرفیت‌های سیاسی، علمی، اقتصادی، صنعتی، فرهنگی و اجتماعی بیندیشد.
۲ـ در سطح منطقه‌ای، به ایران منطقه‌ای.
۳ـ در سطح کشورهای اسلامی، به ایران اسلامی.
۴ـ با ایجاد بلوک‌بندی در چهارچوب اتحادیه در سطح منطقه آسیای جنوب غربی، به ایران جهانی می‌اندیشد. پس ایران ملی، ایران اسلامی، ایران منطقه‌ای و ایران جهانی، مسئله‌ای اساسی برای کشور ماست. ولی تأکید باید بر ایران ملی و منطقه‌ای باشد و ایران اسلامی و ایران جهانی در تقدم‌های بعدی قرار گیرد؛ زیرا حضور مؤثر ایران در روابط بین‌المللی و اسلامی، تنها با یک ایران پیشرفته و مقتدر و ایران منطقه‌ای ـ که کانون منطقه شده باشد ـ امکان‌پذیر است”(۲).

اوسته کی پاساژلار اوچون یورومو اوخوجولارا بوراخیریق. بو پاساژلادا بو حضراتلارین ایران ممالیکی محروسه سینده میللتلر مسئله سینی حل ائتمه دن نئجه ابر قودرت اولما فیکیرلری سرگیلنمیش اولور. بورادا ایسلام آدی آلتیندا فارس اولمایان دیل و مدنیتلری ایران میللی دئیه فارسلار ایله عینیلشدیرمک آچیقجا سرگیلنمیش اولور. گئنه ده اوخویوروق:

“۵ـ تفکر منطقه‌گرایی نوین

تفکر منطقه‌گرایی نوین در تدوین سند چشم‌انداز بیست ساله ایران مؤثر بوده است. ارائه این سند، موجب ایجاد وحدت ملی و برپایی یک استراتژی مکتوب ملی در سطح منطقه‌گرایی است. نخبگان فکری و اجرایی، احزاب، گروه‌های سیاسی و عامه مردم، می‌توانند با وجود سند مکتوب مذکور، اقدامات پراکنده خود را هم‌جهت و متراکم سازند و به یک تجمیع انرژی ملی دست یابند. همبستگی ملی و غلبه بر تفکر تفرقه در داخل، ما را در رسیدن به هدف مطلوب، یاری خواهد کرد. گرچه برخی کارشناسان، آن را ایدئالیستی نامیده‌اند، ولی این سند، پلی است بین آرمان‌ها و واقعیت‌ها با کمک نظریات علمی و تجارب بشری به ویژه تجربه صد سال اخیر ایرانیان. بر پایه این سند، نقش ایران در بیست سال آینده فراملی، منطقه‌ای و دارای نقشی ویژه در سطح بین‌المللی است. بر اساس این تفکر، «ایران طی بیست سال آینده به کشوری توسعه‌یافته با جایگاه اول اقتصادی،‌ علمی و فناوری در سطح منطقه، الهام‌بخش در جهان اسلام، متکی به اراده و عزم ملی در پرتو تلاش و کوشش جمعی و همچنین دارای تعامل سازنده و مؤثر در روابط بین‌المللی تبدیل خواهد شد. همچنین ایران آینده توسعه‌یافته با گذر از موقعیت کنونی (در حال توسعه) متناسب با مقتضیات فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی،‌ متکی بر اصول اخلاقی و ارزش‌های اسلامی، ملی، انقلابی، مردم‌سالاری دینی، عدالت اجتماعی،‌ همراه با پاسداری از آرمان‌های مشروع، حفظ کرامت و حقوق انسان‌ها و بهره‌مندی از امنیت اجتماعی و قضائی بدل شود. نقش ایران در این سند، الهام‌بخش فعال و مؤثر در جهان اسلام، با ارائه الگوی مردم‌سالاری دینی، توسعه کارآمد، جامعه اخلاقی، نواندیشی، پویایی فکری و اجتماعی، تأثیرگذاری بر همگرایی اسلامی و منطقه‌ای بر اساس آموزه‌های اسلامی و اندیشه‌های امام خمینی(ره) خواهد بود. بر پایه تفکر منطقه‌گرایی نوین، هدف ایران دستیابی به اهداف زیر است:
۱ـ در منطقه آسیای جنوب غربی، ایران به عنوان کانون قدرت هژمون منطقه‌ای، عامل نظم و ثبات باشد و به حوزه نفوذ خود ثبات و استحکام بخشد.
۲ـ ایران با ارتقای جایگاه خود، می‌تواند توازن و تعادل را در منطقه ایجاد کند.
۳ـ دو کارکرد مشخص ایران، می‌تواند در اعمال و حراست از ضوابط رفتاری جلوه‌گر شود.
۴ـ با دستیابی به موقعیت برتر، ایران می‌تواند، بازیگران آشوب‌ساز را با همکاری منطقه‌ای مجازات کند.
۵ـ ایران می‌تواند با سازماندهی هژمون درون‌زا، جایگاه سلسله‌مراتبی کشورها را مشخص کند.
۶ـ ایران می‌تواند خود و دیگر کشورهای منطقه را در چهارچوب همکاری‌های منطقه‌ای، حفظ و حراست کرده و با توجه به موقعیت برتر، اجازه ندهد، منافع ملی و ارزش‌های حیاتی آن توسط دیگران، مورد تهاجم قرار گیرد.
۷ـ ایران می‌تواند، بنیانگذار نظم جدید در منطقه آسیای جوب غربی شود، به نحوی که بتواند در حل‌وفصل مناقشات، نقش محوری ایفا کند”(۱).

اوسته گؤروندوگو کیمی محسن رضایی بو خولیالاریندا ایسلام و ایسلامیته دگیل، ایسلام دونونا بورونرک پان ایرانیستی فیکیر صاحابلارینی و فارس اوپوزیسیونونو تهران حاکیمیتی ایله ایش بیرلیگینه چاغیراراق اونلارا یاخشی و خوش گله جک وعده سی وئریر. اونون گؤروشونه اساساً: بو خیال حیاتا کئچرسه،  فارسلار منطقه ده افسانه ای داریوش (داریوش بزرگ) کیمی حوکوم سوره جک و آشاغیداکی هدفلره چاتمیش اولاجاقلار:

۱-      منطقه ده آمریکا، آوروپا بیرلیگی، چین، روسیه ابر قودرتلری قارشیسیندا قودرت دنگه سینی ترازلاماغا چالیشاجاقلار.باشقا سؤزله دئسک، منطقه نین ژاندارمی اولاراق فارس میللیتچیلرینین گؤروشلرینه  ترس اولان بؤلگه ده کی دؤولت و مملکتلری مجازات ائتمه قودرتینه صاحیب اولاجاقلار.

۲-      مملکتلرین هانکیسی هانکی پوزیسیوندا اولماسی اوچون فارس حاکیمیتی تدبیر تؤکه جکدیر. بو گؤروشه اساساً فارس حاکیمیتی قارشیسیندا تسلیم اولان مملکتلر همکارلیغا تشویق ائدیله جک.

۳-       فارس حاکیمیتی یوکسک گوجه صاحیب اولاجاغی اوچون ایران (اوخو: فارس)  میللی منافعینه و اونون خولیایی دگرلرینه توخونماق اجازه سی کیمسه یه وئریلمه یه جکدیر(باخ اوسته بند ۶٫ بو فقط بیر الی سیلاحلی پاسدارین تئوریلری اولا بیلر).

قایناق:

۱                    زندگینامه محسن رضایی، بازتاب» درباره کاندیداهای ریاست‌جمهوری:  http://www.baztab.com/news/22540.php

2                    ایران، قدرت منطقه‌ای؛ فارسی، زبان منطقه‌ای: http://www.baztab.com/news/22660.php

ایشیق سؤنمز