اویان نیوز : سون ایللر گونئی آذربایجاندا میللی اؤزونودرک پروسئسی سورتلنیب، میللی و مدنی حاق‌لار اوغروندا حرکاتا چئوریلیب.بونو گؤرممک مومکون دئییل. تاریخ بویو قوزئی گونئیدکی هرکاتا دستک اولوب. مسیاغا محمدی بو عنعننی بوگون ده داوام ائتدیرمیی واجیب سایان ضیا‌لی‌لاریمیزدان‌دیر.تانینمیش شرقشوناس-عالیم و ترجومچی بو ایشه هم قلبینینهؤکمو، هم ده قلمی‌نین گوجو ایله خیدمت گؤستریر.
سون ایللر گونئی آذربایجاندا میللی اؤزونودرک پروسئسی سورتلنیب، میللی و مدنی حاق‌لار اوغروندا حرکاتا چئوریلیب.بونو گؤرممک مومکون دئییل. تاریخ بویو قوزئی گونئیدکی هرکاتا دستک اولوب. مسیاغا محمدی بو عنعننی بوگون ده داوام ائتدیرمیی واجیب سایان ضیا‌لی‌لاریمیزدان‌دیر.تانینمیش شرقشوناس-عالیم و ترجومچی بو ایشه هم قلبینینهؤکمو، هم ده قلمی‌نین گوجو ایله خیدمت گؤستریر.
آمماداها چوخ اوزده اولماغی دئییل، بؤیوک تورکچو علی بیهوسئین‌زاده سایاغی، “پرده آرخاسیندا” دورماغی اوستون توتور.اوزون ایللر علمی آراشدیرما‌لاری، کیو-دکی یازی‌لاری، چیخیش‌لاری اونویران و گونئی آذربایجان عذره پئشکار متخصص کیمیتانیدیب.
مسیاغا محمدی‌نین تقدیم اولونان “گونئی آزربایجان مسه‌له‌لری” کیتابی “مقاله‌لر”، “موصاحیبه‌لر” و ”ترجومه‌لر”بؤلوم‌لرین‌دن عبارت‌دیر.
کیتاب‌داکی “باکی-تبریز دایانیب‌دیر اوز-اوزه” آدلی ایلک یازیدا آزربایجانین تالئیوک‌لو مسئله‌سی – قاراباغ، بیر ده گونئی آزربایجانین‌دورومون‌دان اورک یانغی‌سی ایله سؤز آچیلیب. مؤلفین بیر فیکری ایله ده رازیلاشماماق اولمور کی، گونئی آذربایجان بیزده اوزون موددتبه‌دیی ادبیاتین مؤوضوسو اولوب. و مسئله‌نین دایم گوندمده قالماسیندا، اونون اومومازربایجان پروبلئمی کیمی قاورانماسینداشایر و یازیچی‌لاریمیزین میسیل‌سیز رولو اولدوغونو دا وورغولاییر. لاکین بونو دا قئید ائتمیی لازیم بیلیر کی، چاغداش شرط‌لر پروبلئمین همده علمی شکیلده آراشدیریلماسینی، رئال حادثه و پروسئس‌لرین راسیونال تحلیلینی، منتیقی ایضاحینی طلب ائدیر. یالنیز بو حالدا مسئله‌نین انموختلیف آسپئکت‌لری باره‌ده آدئکوات تسووور یارانا، چئشیدلی پراکتیک تشببوس‌لر سمره‌لی اولا بیلر. ائله کیتابدا توپلانمیش یازیلارینینکسریتی ده بو آمالا، بو ایدئیایا سؤیکنیر.
بو گون گونئی آذربایجاندا ضیا‌لی‌لار، اؤزل‌لیکله گنج‌لر بوتون باسقی‌لارا و تضییق‌لره رغمن، بیر آرایا گلیب اؤز فیکیرلرینی کیچیکورتام‌لاردا پایلاشیرلار. دوشونجه و دویغولاری‌نین مهسولو اولان یازی و اثرلرینی اینتئرنئت شبکه‌لرینده، کیتاب‌لاردا و گئتدیکجه داهاسرت زوراکی‌لیقلا قاپادیلان مئدیا واسطه‌لرینده یاییملاییرلار. مسیاغا محمدی اونلاری بیرر-بیرر بیزلره تانی‌دیر. بو یازیلارینچوخونو او، منیم ده بؤیوک هوسله ایزلدیگیم سوسیال شبکه‌لرده، اینتئرنئتده پایلاشیر. چوخ سئویندیریجی‌دیر کی، مسیاغا مهممدیسریمیزین تئکنیکی و اینفورماسیا ایمکان‌لارینی منیمسه‌ییب دیرلی یازی‌لارینی اؤز اینتئرنئت صحیفه‌سینده یئرلشدیریر. اونون یوکسک بدییزؤوقونو، زنگین ائرودیسیاسینی، دونیاگؤروشونو عکس ائتدیرن و نفیس ترتیبی ایله گؤز اوخشایان بو ائلئکترون صحیفه‌لرده گئنیش بیلگیلرالماق مومکون‌دور.
مسیاغا معلم “مقاله‌لر” بؤلومون‌دکی یازی‌لاریندا چوخ‌لارینا آز معلوم اولان متلب‌لردن دانیشیر، اوخوجونو گیزلین‌لردن هالیئ‌دیر: ایراندا میللیتجه فارس اولان رضا شاهین حاکمیته گلمه‌سین‌دن سونرا آذربایجان تورک‌لرینه قارشی زوراکی آسسیملیاسیاسییاستی یئریدیلمه‌سین‌دن، بونو دؤولت سیاستی سویه‌سینده آپاریلماسین‌دان و بونون “علمی اساس‌لار” اوزرینده سیستئملشدیریب بوتؤوبیر ایستراتئگیا حالینا سالینماسین‌دان دانیشیر؛ ایراندا پهلوی‌لری‌دن میراس قالان گئرچک‌لیک‌دن – فارس‌لارین آذربایجان تورک‌لرینه قارشیقیسقانجلیغین‌دان یارانمیش (ایرانی عصرلر بویو تورکسیل‌لی شاه‌لار ایداره ائدیب – پ.م.) “آذربایجان خوفو”نون تاریخینی یادا سالیر:
”فارس میللتچی‌لیگی‌نین نزریچی‌سی، پانیرانیزمین بانی‌لرین‌دن بیری محمود افشارین تکلیف‌لری کونکرئت و رادیکال ایدی: تورک دیلی قاداغانولونسون، اونون موستقیل دیل اولمادیغی و آذربایجاندا اول‌لر ایشلنمدیگی “علمی شکیلده” ثبوت ائدیلسین، گونئی آذربایجان ارازیسیموختلیف آدلار آلتیندا پارچا-پارچا ائدیلمکله، “آذربایجان” آدی اونوتدورولسون، اها‌لی اؤلکه‌نین فارسدیل‌لی بؤلگه‌لرینه کؤچورولوباسسیمیلیاسیا اولونسون و س. تورک‌لوگو “ساری تهلوکه” کیمی خاراکتئریزه ائدن افشار یازیردی: “ساری تهلوکه موقتی تهلوکه دئییل،بوتون ایران منشأ‌لی میللت‌لر و خالق‌لار (ایران‌لی‌لار، افقان‌لار، کوردلر، تات‌لار و تاجیک‌لر) اوچون بیر نؤو اوموممیل‌لی و دایمی بیر تهلوکه‌دیر”.محمود افشار توصیه ائدیردی کی، فارس دیلی‌نین آذربایجاندا یاییلماسی و مؤهکملنمه‌سی اوچون بوتون واسطه‌لردن – رادیودان،مکتب‌دن، قزئت، ژورنال و کیتاب‌لاردان ایستیفاده اولونما‌لی، فارسجا چاپ محصول‌لاری بورادا اوجوز قیمته ساتیلما‌لی، حتی هاواییپایلانما‌لی‌دیر. (بو گون اونون آدینی داشییان فوند همین توصینی “اوغورلا” یئرینه یئتیریر – فوندون نشر ائتدیگی کیتاب‌لار نینکی جنوبی،حتی شیما‌لی آذربایجاندا دا هاوایی پای‌لانیر)… او زامان‌دان بری گونئی آذربایجان اراضی‌سی پارچا-پارچا ائدیلیب ۱۱ یئربؤلونموش‌دور و بو پروسئس ایندی ده داوام ائتمکده‌دیر”.
فارس میللتچی‌لری ایندی‌نین اؤزونده ده آزربایجانین یئرلی ساکین‌لری‌نین کؤکجه تورک اولدوق‌لارینی دانیر، اونلارین دیلجه تورکلشمیش فارس‌لار(آذری‌لر) اولدوغونو سؤیلییرلر. اونو دا قئید ائتمک واجیب‌دیر کی، فارس میللتچی‌لری‌نین ایشلتدیگی تئرمین قوزئی آذربایجاندا باشادوشدوگوموز معنادا اولماییب، آزربایجانین فارس کؤک‌لو قدیم ساکین‌لری‌نین دیلی معناسیندا‌دیر.
مقاله‌ده داها سونرا مسیاغا محمدی “آذربایجان خوفو” سیندرومونون بو گون ده داوام ائتدیگینی گؤستره‌رک یازیر: ”سسری-نینسوقوتو و قوزئی آزربایجانین موستقیل‌لیک قازانماسی ایله “ایسلامچی” شووینیست‌لرین فعالیتی داها آچیق و ایریمیقیاس‌لی کاراکتئر آلدی.آرتیق بو فعالیت تکجه گونئی آذربایجانا دئییل، هم ده آذربایجان رئسپوبلیکاسینا قارشی یؤنلمیشدی. موستقیل آزربایجانیؤزلری اوچون بیر نؤمره‌لی تهلوکه سایان پانفارسیست‌لر میس‌لی گؤرونممیش بیر ایشه – آرازین ایکی ساحلینده یاشایان‌لارین واهید خالقولمادیغینی “ثبوت ائتمه‌یه” گیریشدی‌لر. جلال متینی، اینایتوللاه رضا، کاوه بایات کیمی “ایدئولوق‌لار” بیر واخت‌لار محمود افشارلارینگؤردوگو ایشی یئنی شرایطه اویغون شکیلده داوام ائتدیرمه‌یه باشلادی‌لار. ۱۹۱۸-جی ایلده یارانمیش خالق جومهوریتینی “آزربایجانرئسپوب‌لیکاسی” آدلاندیردیغی اوچون مممه‌دمین رسولزا‌دنی یامانلاماق‌دان یورولمایان بو شخص‌لر قوزئی آزربایجانینازربایجان اولمادیغینی (محض بئله!) اثباتلاماق اوچون دری‌دن-قابیق‌دان چیخیرلار”.
گؤروندوگو کیمی، آذربایجان خالقی‌نین ائتنیک کیم‌لیگی، دیلی، سویکؤکو باره‌ده یالان و ایفتیرا‌لاری تکجه ایراندا دئییل، خاریجده یاشایان ویئنه ده احمد کسروی، محمود افشارین (تأسف‌لر اولسون کی، منشأ‌جه آذربایجان‌لی اولان بیر چوخ‌لاری اؤز قلمی ایله شووینیستهاکیم دایره‌لرین خیدمتینده دایانیب، اونلارین سیاستینی “اساسلان‌دیرماق” اوچون دری‌دن-قابیق‌دان چیخیب) ساپی اؤزوموزدن اولانخلف‌لری هله ده داوام ائتدیریرلر و اونلارین قارشی‌سینا علمی مخز و فاکت‌لارلا چیخماق عالیم‌لریمیزین قارشی‌سیندا دوران موهوموزیفه‌لردن‌دیر. همین وظیفنی یاخشی آنلایان مؤلف کیتاب‌داکی “گونش هله سؤنمه‌ییب”، ”شیما‌لی ایران گرک آزاد اولا…”، ”کوروشبابکه قارشی” و بو قبیل‌دن اولان دیگر یازی‌لاریندا قوندارما میللتچی‌لیک تسسوبون‌دن دوغان قئیری-علمی ادعا‌لاری تاریخی منبع‌لرهساسیندا قطعی شکیلده رد ائدیر، ایرانین موختلیف موسلمان خالق‌لاری آراسیندا نیفاق یارا‌دان‌لارین خیانتکار نیت‌لرینی ایفشا ائدیر،شووینیست‌لرین کسکین هوجومونا معروض قالمیش آذربایجان مدنیتی و تاریخی اوزرین‌دکی قارا یالان و ایفتیرا پرده‌سینی گؤتوروب اسلهقیقتی اوخوجولارا چاتدیرماغا نایل اولور.
مسیاغا محمدی‌نین یوکسک پروفئسسیونال‌لیقلا ائتدیگی ترجومه‌لر ده عینی مقصده خیدمت ائدیر؛ آراییب تاپدیق‌لارینی، دوشونجلرینیبؤلوشور، اوخوجولارین اینفورماسیا دایره‌سینی داها گئنیش، بدیی زؤوقونو داها تکمیل ائتمه‌یه چالیشیر. ترجومه‌لرین‌دکی دیرلی شرهلرئلم عالمینده و ایجتیمایتده ماراق دوغورا‌جاق یئنی فاکت‌لاری و بیلگی‌لری نظره چاتدیرماغا ایمکان یارا‌دیر.
“ترجومه‌لر” بؤلومونده م.محمدی جلال آلئ-احمدین “ایران ضیا‌لی‌سی و تورک دیلی پروبلئمی” آدلی یازی‌سینا وئردیگی اطراف‌لی شرهدگؤرکم‌لی ایران یازیچی‌سینی یاخین‌دان تانی‌دیر. و یازیر کی، جلال ایراندا تورک دیلی و مدنیتینی مهو ائتمه‌یه یؤنه‌لیک سیاستین بوتوناسپئکت‌لرینی حیرتامیز دقیق‌لیکله آچیقلاییر. سونرا قئید ائدیر کی، جلال آلئ-احمد پهلوی رئژیمی‌نین قیلینجی‌نین دالی دا، قاباغی داکسدیگی، ایفرات فارس شووینیزمی‌نین توغیان ائتدیگی بیر زاماندا جلال حاقیندا اثرلر یازدیغی زیالیلیغین حقیقی نومونه‌سینی گؤستریب،ایراندا آذربایجان تورک‌لرینه قارشی یورودولن “مدنی موستملکچی‌لیک” (ایفاده یازیچی‌نین اؤزونه مخصوص‌دور) سیاستی باردهقیقتی سؤیلمک‌دن و قلمه آلماق‌دان چکینمه‌ییب.
بو ماراق‌لی یازی ایله تانیش‌لیق‌دان سونرا جلال آلئ-احمدین هله اؤتن عصرین ۶۰-جی ایللرینده سؤیلدیگی بیر حقیقتله رازیلاشماماقمومکون دئییل. او یازیردی کی، جنوبی آذربایجاندا باش وئرن بوتون بحران‌لی وضعیت‌لر دیل مسئله‌سین‌دن دوغموش‌دور. او قئیدئدیردی کی، مدنیتین، تحصیلین، مطبوعاتین و کیتاب نشری‌نین هله یاییلمادیغی دؤورده ایراندا دیل موختلیف‌لیگی ائله بیر پروبلئمدوغورموردو؛ ۱۹۲۰-جی ایللرین اول‌لرین‌دن تئهران حکومتی بوتون اؤلکه‌ده اها‌لی‌نین بیردیل‌لی اولماسینا چالیشدی، بوتون سیینی نینکی تورکدیلینی مهدودلاشدیرماغا، حتی اونو مهو ائتمه‌یه یؤنلتدی.
مسیاغا محمدی‌نین اوستا‌لیقلا سئچیب ترجومه ائتدیگی ماتئریال‌لار سیراسیندا تانینمیش گونئی‌لی آراشدیرماچی حسین فئیزوللاهیوهید، مئهران باهاری، سیروس مده‌دی، یالچین قاراداغ‌لی، علی محمدی و س. کیمی مؤلف‌لرین یازی‌لاری سرگیلنیب.
بو فاکت چوخ دوشوندوروجودور کی، سرحدسیز رئپورتیورلار بیرلیگی‌نین سون ۴ ایلده یایدیغی هئسابات‌لاردا ایران اینتئرنئتین دوشمنی،ژورنالیست‌لرین هبس‌خاناسی آدلاندیریلیب. کیتابدا یئر آلمیش سید متینپورون “تورک میللتچی‌لیگی: بیر اتفاق آراسیندا یول”، عباس لیسانی‌نین“ایراندا میللی ظلم مسئله‌سی”، شاهناز قولامی‌نین ”بیر چاغیریش باره‌ده ایزاهات”، اکبر پاشایی‌نین “یولوم آیدین، آلنیم آچیق” آدلییازی‌لارینی بو باخیم‌دان هیه‌جان‌سیز اوخوماق اولمور. یازی‌لارین مؤلف‌لری گونئی آذربایجان میللی حرکاتی‌نین تانینمیش مدنیفال‌لاری‌دیر. اونلار موختلیف واخت‌لاردا میللی-مدنی موجادیله‌لرینه گؤره هبس‌خانا‌لارا دوشموش‌لر. تک ائله مقاله‌لرین آدینا نظرسالاندا، اونلارین هانسی حؤکمله زین‌دانا سالینماسینی آچیقلاماغا احتیاج دویولمور.
“گونئی آذربایجان مسئله‌لری” کیتابیندا او تای‌لی-بو تای‌لی واهید مدنیتیمیز، ادبیاتیمیز حاقیندا یئنی بیلگی‌لر الده ائتمک،دوشونمک اوچون چوخ زنگین و ماراق‌لی یازی‌لار، ماتئریال‌لار توپلانیب، تقدیم اولونوب. بو تیپ‌لی یازی‌لار گونئیده یاشایانسویداش‌لاریمیزین اؤز تاریخی، میللی کؤکونه قاییدیشی و اونا درین‌دن باغلانماسی اوچون زمین هازیرلاییر.
…”سؤز بازاری‌نین اوجوزلاشدیغی، ائفیردن و مطبوعات صحیفه‌لرین‌دن معنا‌سیز ایباره‌لرین اوستوموزه آخیشدیغی، متلب‌سیز “کرپیج”لرینستولوموز اوسته قالاقلانیب رف‌لریمیزه دولوشدوغو بیر زاماندا نه یاخشی کی، بؤیوک ایده‌آل‌لارا سؤیکنن، میللتین یادداشینی کورشالماغاقویمایان کیتاب‌لار دا ایشیق اوزو گؤرور” – بو فیکری مسیاغا محمدی باشقا کیتاب حاقدا سؤیله‌ییب. و دوشونورم کی، بو سؤزلر ائلونون تقدیم اولونان کیتابی‌نین بویونا بیچیلیب.
پروانه ممدلی
http://www.gunaskam.com
